ڕێنموویی ئیسلامیی له‌ خۆپاككردنه‌وه‌دا د. دیاری ئه‌حمد ئیسماعیل پسپۆڕی نه‌شته‌رگه‌ری           diaryismaeil@yahoo.com له‌م بابه‌ته‌دا باس له‌ هه‌ندێ ئادابی ئیسلامی ده‌كه‌ین سه‌باره‌ت به‌ كردارێكی فسیۆلۆجی، كه‌ په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌ كاری ڕۆژانه‌ی مرۆڤه‌وه‌، ئه‌ویش خۆبه‌تاڵ كردنه‌وه‌ و خۆپاك كردنه‌وه‌یه‌ له‌ كاتی چوونه‌ سه‌رئاودا.. كه‌ تیایدا به‌ ئاشكرا ده‌رده‌كه‌وێت ڕێنموونیه‌ ئیسلامیه‌كان هه‌موویان خێرن و ل ...

پێش ده‌ستپێك: ئیسلام  وه‌ك ئاینێكی درێژه‌ پێده‌ری په‌یامه‌كانی ئاسمان به ‌زه‌وی و ته‌واوكه‌ری ئایینه‌كانی پێشتر، هه‌روا وه‌ك مه‌نهه‌ج و ده‌ستوور و شه‌ریعه‌تێكی تێر و ته‌واو و گونجاو بۆ هه‌موو سه‌رده‌م و شوێنێك، شتێكی وه‌های نه‌هێشتۆته‌وه‌ و قسه‌ی له‌سه‌ر نه‌كردبێت و چوارچێوه‌ی بۆ دانه‌نابێت.  ئه‌گه‌ر هه‌ریه‌ك له‌ئێمه‌ سه‌رنج بدات له‌زۆرێك له‌ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز و فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ر (صل الله عل ...

زانستی كۆرپه‌له‌زانی لقێكه‌ له‌ زانسته‌ پزیشكیه‌كان كه‌ له‌ دروست بوون و گه‌شه‌كردنی كۆرپه‌له‌ له‌ ڕه‌حمی دایكاندا ده‌دوێت، به‌وه‌ش كه‌ له‌ به‌ر ده‌ستدایه‌ مێژووی كۆرپه‌له‌زانی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ زیاتر له‌(6) سه‌ده‌ پێش زایین. هه‌ر له‌و كاته‌وه‌ شاره‌زایانی بواری كۆرپه‌له‌زانی پێیان وابوو كه‌ سه‌ره‌تا گۆشت دروست ده‌بێت پاشان به‌دواییدا ئێسك دێت، یان ئێسكه‌كان له‌ ناو گۆشته‌كاندا دروست ده‌بن، ته‌نانه‌ت له‌م د ...

كه‌لێنی نێوان پلێته‌كانی زه‌وی و ئیعجازی قورئان زانایانی زه‌ویناسی له‌ توێژینه‌وه‌كانیاندا له‌سه‌ر چینه‌كانی زه‌وی، ده‌ریانخست كه‌ توێكڵی زه‌وی یه‌ك پارچه‌ نییه‌ و له‌ شێوه‌ی پلێت پلێتدایه‌. ئه‌م پلێتانه‌ش درز و كه‌لێن له‌ نێوانیاندایه‌، كاتی وا هه‌یه‌ به‌ریه‌ك ده‌كه‌ون و ده‌بنه‌هۆی دروستبوونی بومه‌له‌رزه‌، یان له‌ یه‌كتر دوورده‌كه‌ونه‌وه‌ و به‌وه‌ش ئاگراویی گڕكان دێته‌ ده‌ره‌وه‌. هه‌روه‌ها بۆیان ده‌ركه‌وت ...

زیاده‌ڕۆیی نه‌كردن له‌ خواردندا و: سه‌میره‌ ته‌یب ڕه‌شید astera981@yahoo.com خوای گه‌وره‌ له‌ ئایه‌تی(31)ی سوره‌تی (الاعراف)دا ده‌فه‌رموێت: ۞ يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ، واته‌: ئه‌ی ئاده‌میزاد خۆتان بڕازێننه‌وه‌ بۆ چونه‌ ناو مزگه‌وت و بخۆن و بخۆنه‌وه‌ به‌ مه‌رجێك زیاده‌ڕۆیی تێدا نه‌كه‌ن، چونكه‌ خوای باڵا ...

  خودای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:(وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ) البقرة187.  به‌ درێژایی شه‌وگار بخۆن ‌و بخۆنه‌وه‌، تا ئه‌و كاته‌ی هه‌ودای سپیایی به‌ره‌به‌یان له‌ نێو هه‌ودای ڕه‌شی شه‌و، له‌ ڕۆژهه‌ڵاته‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت ‌و جیاده‌بێته‌وه‌، پێغه‌مبه‌ر ( صل لله عليه وسلم ) ده‌فه‌رموێت: ...

دوكه‌ڵی ئاسمانی دیاردە‌یه‌كی نەیزەكیه  و / جەمال محمد امين    Jamalmhammad@yahoo.com وێنه‌ی گه‌وره‌ترین نه‌یزه‌ك كه‌ تا ئێستا زانراو بێت، له‌ (نامیبیا) دۆزرایه‌وه   خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: { فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ . يَغْشَى النَّاسَ هَذَا عَذَابٌ أَلِيمٌ . رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ . أَنَّى لَهُمُ الذِّكْرَى وَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ ...

تێزی دکتۆرای توێژەر: وەدیعە ساڵح بەکر له‌ زانكۆی (سوانزی) له‌سه‌ر: کاریگەریی پوختەی ڕەشکە لە سەر ئەنزیمەکانی زیندەگۆڕانی نیوکلیوتیدە ئەڵقەییەکان لە شانەکاندا "وەدیعە ساڵح بەکر" بڕوانامەی دکتۆرای لە پسپۆڕی کیمیای ژیانیدا لە زانکۆی (سوانزی) لە (بەریتانیا) بەدەست هێناوە، ناونیشانی تێزی دکتۆراکەی: "دابەشکردن و کاریگەریی پێکهاتەکان لەسەر ئەنزیمەکانی زیندەگۆڕانی نیوکلیوتیدە ئەڵقەییەکان لە شانەکانی شیردەرەکاندا." ...

زمان لە رووی تامەوە چ نهێنیەکی تێدایە؟! ن: د. بەهێز محمد صاڵح محمود لێرەدا باسی توێكاری پێكهاتەی زمان و چۆنیەتی جوڵانی و دروستبوونی ناكەین كە بابەتێكی زۆر وردە و دەرفەتی ئەوە نابێت، بەڵكو لێرەدا مەبەستمانە تیشكێ بخەینە سەر تایبەتمەندی زمان لە ڕووی تامەوە. ئایا ئەو تامانە هەروا بە شێوەیەكی هەڕەمەكی دانراون؟ یان بە دیزاین و تەرازووەیەكی ڕێكوپێك ڕێكخراون؟ هەروەها بزانین چ نهێنیەك لە كاری تامكردن و زمان هەیە؟ ز ...

هه‌وره‌ بروسكه‌... دیارده‌یه‌كی ترسناك و سوودبه‌خش ئەندازیار: هاوڕێ تارق هەورە بروسکە یەکێکە لە دیاردە باوەکان بەڕێژەیەک لە هەر چرکەیکدا 100 بروسکە لە زەوی دەدات کە دەکاتە زیاد لە3 ملیار بروسکە لە ساڵێکدا، هەورە بروسکە تریشقەیەکی کارەبایی مەزنە لە نێوان هەور و زەویدا، لە سەرەتادا هەوا وەک نەگەیەنەرێک دەور دەبینێت لە نێوان تەوژمی بارگە سالبی نێوان هەورەکان و بارگە موجەبی سەر زەوی، بەڵام کاتێک کەڵەکەبوونێکی ز ...

خۆكوشینی 5:2 چییە؟ ئەندازیار: وریا عەلی   دیارە زۆر جۆر خۆكوشین Diet و هەوڵدان هەن بو دابەزاندنی كێش، وەلێ‌ ئەوەی بەندە لێرەدا ئەمەوێ‌ تیشكی بخەمە سەر ئەم جۆرەیە 5:2. بنچینەی سەرەكی ئەم جۆرە خۆكوشینە لەوە سەرچاوە دەگرێت، كە كەسەكە ئامۆژگاری دەكرێت 5 ڕۆژ لە هەفتەیەكدا بە ئارەزووی خۆی هەچ جۆرە خواردنێك دەخوات بخوات، 2 ڕوَِژیش بە ڕۆژوو بێت، بەڵام ئەو ڕۆژانە دەبێت بەسەر یەكەوە نەبێت. ئەم جۆرە خۆكوشینە دەبێ ...

تێڕامان لە تایبەتمەندیەكی ڕووەكی كونجی   نوسینی: م. شیرین كریم ڕووەكی كونجی بە زۆری لە عێراق دەچێنرێت و بە پێچەوانەی زۆرێك لە ڕووەكەكانی دیكەوە لە هەموو جۆرە خاكێكدا گەشە دەكات, ڕەنگە جۆرە خاكێك هەبێت ڕووەكی دیكەی (وەك تەماتە) تێدا گەشە نەكات بەڵام كونجی تێیدا شین دەبێت و بەرهەمی دەبێت, من ئەمەم بە كرداری بینیوە. ئەم ڕوەكە بە بەراورد بە تۆوەكانی دیكە وەك گەنم بەرهەمی زۆر دەدات و زۆر بە بەرەكەتە, كەوابێ ...

ڕیزی نوێژخوێنان ئاماده‌کردنی: محمد جنیدی ظاهر (فێرخواز له‌ زانکۆی هه‌ولێری پزیشکی/کۆلێژی پزیشکی ددان)  ئەگەر سەرنجی ڕیزی نوێژخوێنان بدەین، دەبینین لە نزیک کەعبەی پیرۆزدا ڕیزی نوێژخوێنان بە شێوەیێکی بازنەیی یاخود کەوانەییه‌ و لە دووریشەوە بە شێوەی هێڵییه‌ (ڕاسته‌)، له‌ شوێنه‌ نزیکه‌کاندا هەتا ئەگەر ئەو نوێژخوێنانە ژمارەشیان کەم بێ، بۆ ئەوەی ڕووبکەنە کەعبەی پیرۆز ئەوا ڕیزەكانیان لار دەكەنەوە. بەڵام لە شوێنە د ...

 ناوچه‌ی پێشه‌سه‌ر (الناصیة‌) به‌رپرسه‌ له‌ درۆ‌ و هه‌ڵه ‌ زانایان ئه‌وه‌یان بۆ ده‌ركه‌وت، كه‌ ناوچه‌ی به‌رپرس له‌ درۆ لای مرۆڤ به‌شی پێشه‌وه‌ی مێشكیه‌تی (Prefrontal Lobe) واته‌ (الناصیة – پێشه‌سه‌ر)، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شیان بۆ ده‌ركه‌وت، كه‌ ناوچه‌ی پێشه‌سه‌ر له‌ كاتی درۆ و گزیکردندا زۆر چالاك ده‌بێت و، درۆ‌ وهەڵخەڵەتاندن له‌ ناوچه‌ی پێشه‌سه‌ردا (الناصية) ڕوو ده‌ده‌ن. قورئانی پیرۆزيش پێش 14 سه‌ده‌ باس له‌ كار ...

لە یەكێ لە سەرنجڕاكێشترین و گرنگترین دۆزینەوەكانیدا، تیمێكی نێودەوڵەتی پسپۆڕ لە بواری فیزیای گەردوونیی توانیان بۆ یەكەمجار ڕاستیی (لاربوونەوەی كاتشوێن) واتە (كات و شوێن) بدۆزنەوە لە دەرەنجامی بەرییەكەوتنی دوو كونی ڕەش لە دووریی (1) ملیار ساڵی ڕووناكی لە زەوییەوە، واتە ئەم ڕووداوە پێش یەك ملیار ساڵ پێش ئێستا روویداوە و تازە دەبینرێت! بەپێی لێدوانی ئەم تیمە، دۆزینەوەی ئەو (شەپۆلانەی كێشكردن) دەرگایەكی نوێ واڵ ...

و. : دالیا جلال علی - مقصود عومه‌ر ئەم نەیزەكانە شێوەیان وەك بەردی سووتاوون، ئەو بەرگە سووتاوەی بەردەكەش لەو كاتەدا دروست دەبێت كاتێك نەیزەكەكە دێـتە ناو بەرگە هەوای زەوی، بەهۆی ئەو لێكخشان و خێراییەی نەیزەكەكە بۆ بەرگەهەوای زەوی ئەو سووتانەی لێ دروست دەبێت. سه‌رچاوه‌ی ئەم زانیاریانە پێگەیەكی ئەڵمانیە dw.com كە جەخت لەسەر تێكچوونی زەوی دەكاتەوە لە هەر ساتێكدا ... زانستیش ئەوە دەسەلمێنێت كە نزیكەی دە هەزار ه ...

خوای گەورە مرۆڤی بەباشترینە شێوە دروستكردووە ، بۆ ئەوەی بەباشترین شێوە بمێنێتەوە كۆمەڵێك ئەندام و ڕژێن و هۆرمۆنی دروستكردووە لەناو جەستەیدا ، تاوەكو كاری لەش بكەن وەكو ئەوەی پێویستە و گونجاوە ، یەكێ‌ لەو ڕژێنە گرنگانە كە خوای گەورە دروستیكردووە لەناو جەستەماندا بریتیە لە لیكی ناو دەم ، دەتوانین بڵێن ژیانی مرۆڤ بەبێ‌ بوونی لیك مەحاڵە و زەحمەتە دوا ئەوەی كە لەكار و گرنگی لیك تێدەگەین كە چ كار و گرنگیەكی سەر س ...

هەندێك جار لەلایەن هەندێك كەسەوە گوێمان لێدەبێت یان پێمان دەڵێن كە قوربانیكردن بەم ژمارەیە لە ئاژەڵان لە جەژنی قورباندا جۆرێكە لە قەڵاچۆكردنی ئاژەڵان، بێئاگا لەوەی كەڕاستییەكی زانستیی و ژینگەیی هەیە لەپشت ئەم فەرمانە خوداییەوە. بەڵام زۆر جار ئەم پرسیارە دەكرێت : ئایا قوربانیكردن بە ئاژەڵ لەناوبردنیان نییە؟ كاتێك خودای گەورە لەقورئاندا دەفەرموێت : (فَصَلِّ لِرَبِّكَ ۆانْحَرْ) (الكوثر:2) ؟ لەوەڵامدا و بەپشتبە ...

زەوی هەڕەشەی لەناوچوونی لەسەرە و. : دالیا جلال علی - مقصود عومه‌ر ئەم نەیزەكانە شێوەیان وەك بەردی سووتاوون، ئەو بەرگە سووتاوەی بەردەكەش لەو كاتەدا دروست دەبێت كاتێك نەیزەكەكە دێـتە ناو بەرگە هەوای زەوی، بەهۆی ئەو لێكخشان و خێراییەی نەیزەكەكە بۆ بەرگەهەوای زەوی ئەو سووتانەی لێ دروست دەبێت. سه‌رچاوه‌ی ئەم زانیاریانە پێگەیەكی ئەڵمانیە dw.com كە جەخت لەسەر تێكچوونی زەوی دەكاتەوە لە هەر ساتێكدا ... زانستیش ئەوە ...

بەخێوکردنی پشیلە دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی تووشبوون بە نەخۆشیەکانی دڵ ن / ئەندازیار عبد الدائم الكحيل و/ د. ديدار ظاهر لە توێژینەوەیەکی نوێدا دەرکەوتووە کە بەخێوکردنی پشیلە لە ماڵدا بەرگری لە تووشبوون بە جەڵتەی دڵ دەکات بۆ گەورەکان و سیستەمی بەرگری لەشی منداڵ بەرزدەکاتەوە. لە توێژینەوەیەکی نوێدا کە لەسەر هەزارەها نەخۆش کرا دەرکەوت کە بەخێوکردنی پشیلە لە ماڵدا ڕێژەی تووشبوون بە جەڵتەی دڵ کەم دەکاتەوە بە ڕێژەی % ...