موعجیزه‌ی ئیسرا و میعراج له ڕوانگه‌ی زانسته‌وه.
موعجیزه‌ی ئیسرا و میعراج له ڕوانگه‌ی زانسته‌وه.
ن: پڕۆفیسۆر كارم السید غنیم.
و: د. هیوا عبدالله.
موعجیزه‌ی ئیسراو میعراج چییه؟
گه‌شتێكی سه‌رسوڕهێنه‌ری پێغه‌مبه‌ره بۆ ئاسمان و مه‌له‌كووتی خوای گه‌وره به خێراییه‌كی له ڕاده‌به‌ده‌ر، كه گه‌شتێكی زه‌مینیی (ئیسرا) كه ڕۆیشتنی پێغه‌مبه‌ر ﷺ له‌خۆ ده‌گرێت له مزگه‌وتی حه‌رامه‌وه له شاری مه‌ككه‌وه بۆ مزگه‌وتی ئه‌قسا بۆ شاری قودس له فه‌له‌ستین، هه‌روه‌ها گه‌شتێكی ئاسمانیش (میعراج) كه به‌رزبوونه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر ﷺ له خۆ ده‌گرێت له مزگه‌وتی ئه‌قساوه به‌ره‌و ئاسمان، به خێرایی و توانایه‌ك كه مرۆڤ چه‌ند زانست و ته‌كنه‌لۆجیای هه‌بن توانای دیاریكردنیانی نییه و هیچیشیانی له‌باره‌وه نازانێت ته‌نها ئه‌وه نه‌بێت كه قورئانی پیرۆز له باره‌یانه‌وه هه‌واڵی داوه.
بیردۆزی ڕێژه‌یی ئاینشتاین:
ئه‌لبێرت ئاینشتاین ساڵی 1905 كات و شوێنی له بیردۆزی ڕێژه‌یی تایبه‌تدا تێكه‌ڵ كرد و، ڕایگه‌یاند: بێباسكردنی شوێن ناتوانین باس له كات بكه‌ین، هه‌روا بێ كات باس له شوێن كردن مه‌حاڵه، له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌موو شتێك ده‌جوڵێت، كه‌واته ده‌بێت كاتی خۆیان له‌گه‌ڵ خۆیاندا هه‌ڵگرن، خۆ هه‌تا شته‌كان به خێراییه‌كی زیاتر ببزوێن ئه‌وا كاته‌كانیان، به نیسبه‌ت كاتی جوڵه‌كانی چوارده‌ور، كه خاوترن، دێته‌وه‌یه‌ك.
دیارده‌ی هاتنه‌وه‌یه‌كی كات له تاقیگه فیزیاوییه‌كاندا به شێوه‌یه‌كی كرداری چه‌سپا، به‌جۆرێك ئه‌وه تێبینی كرا كه ته‌مه‌نی ته‌نۆلكه گه‌ردییه‌كان (Atomic Particlles) له چاوی بینه‌رێكه‌وه زیاد ده‌كات، ئه‌گه‌ر به خێراییه‌كی نزیك خێرایی ڕوناكی بجوڵێن، بۆ نموونه: نیوه ته‌مه‌نی (ته‌نۆلكه‌ی بێرن)، له كاژێرێكی تاقیگه‌یی زه‌مینیدا حه‌وت هێنده‌ی ته‌مه‌نی زانراوی خۆی زیاد ده‌كات، ئه‌گه‌ر به خێراییه‌ك كه نزیكه‌ی 99 %ی خێرایی ڕوناكییه بجوڵێت.
به گوێره‌ی بیردۆزی ئاینشتاین، ئه‌گه‌ر وا دابنێین كه كه‌شتییه‌كی ئاسمانی به خێراییه‌كی نزیك خێرایی ڕوناكی بجوڵێت، ئه‌وا گه‌شتێكی په‌نجا هه‌زار ساڵی –به گوێره‌ی كاتژمێری زه‌مینی- له‌ماوه‌ی ته‌نه ڕۆژێكدا- به گوێره‌ی سه‌رنشینانی كه‌شتیه‌كه- ده‌بڕێت، خۆ ئه‌گه‌ر بیر له گه‌شتی لاكانی گه‌ردونی بینراو بكه‌یته‌وه، ئه‌وا كاتی گه‌ڕانه‌وه‌ت بۆ سه‌ر زه‌وی، چه‌ند نه‌وه‌یه‌كی تر و گۆڕانكاری زۆر گه‌وره به‌دی ده‌كه‌یت كه به‌سه‌ر ئه‌م هه‌ساره‌یه‌دا هاتووه، كه ڕه‌نگه هه‌زاران و ملیۆنان بگره بلیۆنان ساڵ –به گوێره‌ی ژماردنی خه‌ڵكی سه‌ر زه‌وی- تێپه‌ڕیوه كه ئه‌و گه‌شته سه‌رسوڕهێنه‌یان له‌گه‌ڵ تۆدا ئه‌نجام نه‌داوه، ئه‌مه‌ش له كاتێكدا ئه‌گه‌ر گه‌شته‌كه‌ت به خێراییه‌كی نزیك خێرایی ڕوناكی ئه‌نجام دابێت…!!
كه‌واته له‌گه‌ڵ زیاد بوونی خێراییدا، كات دێته‌وه یه‌ك و، خێرایی زیاد ده‌كات له‌گه‌ڵ زیاد بوونی توانادا به‌سه‌ر ئه‌و خێراییه‌دا.
به‌م جۆره ئه‌وه سه‌لماوه كه خێرایی و كات و توانا شتانێكی پێكه‌وه به‌ستراون، به‌ڵام گه‌ر دروستكراوێكی دی به‌هێز تر له مرۆڤ، وه‌ك په‌ری و فریشته ئه‌وا به ڕێساگه‌لێكی جیا له‌وانه‌ی مرۆڤ، ده‌بزوێت، دوورییه‌ك ده‌بڕێت و له به‌ربه‌سته‌كان ده‌په‌رێته‌وه و چه‌ندین شتی تر كه هه‌رگیز وه‌به‌ر زه‌ینی مرۆڤێكی جێگیری سه‌ر زه‌ویدا نایه‌ن.
هه‌روا به گوێره‌ی بیردۆزی ڕێژه‌یی، ئه‌گه‌ر بوونه‌وه‌رێك هه‌بێت و به خێراییه‌كی زیاتر له خێرایی ڕوناكی بڕوات، ئه‌وا دووریه‌كانی بۆ ده‌پێچرێته‌وه و له‌كاتی بڕینی ئه‌و ماوه‌یه‌دا كات نامێنێت.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه خێرایی ڕوناكی له بۆشاییدا (یان هه‌وادا) گه‌وره‌ترین خێرایی زانراوه هه‌تا ئێستا، به‌ڵام زانستی نوێ –هه‌رچه‌نده تا ئێستا پێی نه‌گه‌یشتبێ- نكوڵی له بوونی خێراییه‌كی گه‌وره تر له خێرایی ڕوناكی له بۆشاییدا ناكات. وردیله‌كانی بێتا (B- Particle) له ئاودا به خێراییه‌كی گه‌وره تر له خێرایی ڕوناكی ده‌جوڵێن، چونكه ئه‌و وردیلانه به‌ربه‌ستی ڕوناكییان –ته‌نها له ئاودا- نه‌ك له هه‌وا یاخود له بۆشاییدا، تێپه‌ڕاند و ئه‌مه بووه هۆی ده‌رچوونی تیشكێك كه به تیشكی (كیرنكۆف) ناسراوه…
چه‌ند تێبینییه‌ك له‌سه‌ر بابه‌ته‌كه‌دا:
- مه‌به‌ستمان له ئه‌م باسه زانستییه به ڕاست دانانی ئه‌و موعجیزه نییه، به قه‌د ئه‌وه‌ی نزیكخستنه‌وه‌ی تێگه‌یشتنی موعجیزه‌كه‌یه بۆ كه‌سانی بێباوه‌ڕ، كه ڕوودانی به دوور ده‌زانن.
- موعجیزه‌كه له‌و جۆره‌یه كه په‌روه‌ردگار به مه‌به‌ستی ته‌حه‌ددی مرۆڤ فه‌راهه‌می نه‌هێناوه، به‌ڵكو ئه‌وی له‌و موعجیزه‌یه‌دایه له كۆمه‌ڵی نادیارانن و له‌سه‌ر موسڵمان پێویسته به ڕاستی بزانێت و ته‌واو متمانه‌ی پێی هه‌بێت.
- پێغه‌مبه‌ران موعجیزه و كاری ده‌راسا له‌سه‌ر ده‌ستیان ڕوویداوه و، خوای گه‌وره یاساكانی سرووشت و ڕێساكانی گه‌ردوونی بۆ وه‌ستاندوون و گۆڕیون، تا ئه‌وانه ببنه به‌ڵگه‌ی ڕاستی بانگه‌وازه‌كه‌یان و، خه‌ڵكی باوه‌ڕ بهێنن و شوێن ئه‌و ڕێنماییانه بكه‌ون كه هێناویانن.
- ڕوودانی ئه‌م موعجیزه‌یه بۆ مرۆڤ و به هه‌موو پێوه‌ره زانستییه‌كان ڕوودانی مه‌حاڵه، ئه‌گه‌ر نا ئه‌وها سیفه‌تی موعجیزه‌ی لێ داده‌ماڵرێت و، مرۆڤی ئاسایی به‌هۆی به‌كارهێنانی هه‌ر وزه و ڕێگه‌یه‌كه‌وه، كه زانست به تێپه‌ڕبوونی كات دایان ده‌هێنێت، توانای به ده‌ستهێنانی و دووباره كردنه‌وه‌ی ده‌بێت.
- ئه‌م موعجیزه‌یه كۆتایی هاتووه و پێغه‌مبه‌ریش ﷺ ڕێگری له‌وه كردووه كه خۆ به‌و موعجیزه مادیانه‌وه ببه‌سترێته‌وه به ئاگاداریمان بۆ یه‌ك موعجیزه‌ی به‌رده‌وامی هه‌موو سه‌رده‌مه‌كان فه‌رمانمان پێ ده‌دات، ئه‌ویش قورئانی پیرۆزه، كه به تێپه‌ڕینی كات و به‌دوایه‌كدا هاتنی نه‌وه‌كان، ڕووه‌كانی ئیعجازی زیاتر تێدا ده‌دره‌وشێته‌وه، هه‌ر نه‌وه‌یه‌ك ڕوویه‌ك یان چه‌ند ڕوویه‌كی ئیعجازی تێدا ده‌رده‌خات كه نه‌وه‌ی پێش تر ده‌ركی پێیان نه‌كردووه.
- ئه‌م گه‌شته‌ی پێغه‌مبه‌ر ﷺ به ڕۆح و لاشه ئه‌نجامدراوه نه‌ك له خه‌ودا بووبێت، وه‌ك په‌روه‌ردگار له باسی (ئیسرا)دا، ده‌فه‌رموێت: (سبحان الذي أسری بعبده…) (الاسراء: 1). كه ئه‌م كاره‌ش بۆ دروستكار و ڕێكخه‌ری گه‌ردوون زۆر ئاسان و ساده‌یه، كه ئه‌و خودایه توانای گۆڕینی هه‌ر یاسایه‌كی له هه‌ر كاتێكدا زۆر به سانایی هه‌یه، هه‌روا به توانایه بۆ جێبه‌جێكردنی هه‌ر چییه‌ك بیه‌وێت.
- خوای گه‌وره له باسی میعراجیشدا ده‌فه‌رموێت: (وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَىٰمَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰوَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَىٰإِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰعَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَىٰذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَىٰوَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَىٰثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّىٰ) (النجم: 1-8)، به‌م جۆره ویست و حیكمه‌تی خودای جیهانیان ئه‌وه‌یه كه یه‌كه‌م وته‌ی سوره‌ته‌كه ته‌نێكی ئاسمانی بێت كه ئه‌ستێره‌یه (النجم) ئه‌ویش یه‌كێك له ئایه‌ته گه‌ردوونییه درووستكراوه‌كانی په‌روه‌ردگار، خوای باڵاده‌ست به كه‌وتن یا ئاوا بوون یا ته‌قینه‌وه یا سووتانی ئه‌ستێره سوێند ده‌خوات، ئه‌مه‌ش سوێندێكی زۆر گه‌وره‌یه گه‌ر مرۆڤ بیری لێ بكاته‌وه، تا خه‌ڵكی ئه‌وسای مه‌ككه كه قورئانیان له ناودا هاتۆته خواره‌وه دڵنیا بكاته‌وه، كه پێغه‌مبه‌ر ﷺ گومڕا و تێكچوو نه‌بووه، ئه‌و هه‌ڵبژارده‌ی خوای په‌روه‌ردگاره، كه‌واته هه‌ر ده‌بێت ڕاست ببێژێت و هه‌واڵی ئه‌وه بدات كه بینیویه‌تی و ئه‌وه‌ی بیستویه‌تی بیگێڕێته‌وه و ئه‌وه‌ش بگه‌یه‌نێت كه ده‌بێت بیگه‌یه‌نێت.
- له ئامانجه گرنگه‌كانی ئه‌م موعجیزه‌یه كه ڕوویداوه پاڵفته‌كردنی دڵی موسڵمانانه به پێغه‌مبه‌ر ﷺ، تا ئیمان به‌هێزان دامه‌زراو تر و ئیمان لاوازانیش ئاشكرا بكات، به تایبه‌ت په‌روه‌ردگار موسڵمانان بۆ ڕووداوێكی گرنگ له ساڵی داهاتوودا ئاماده ده‌كات، ئه‌ویش كۆچی گه‌وره‌یه له مه‌ككه‌وه بۆ مه‌دینه‌ی مونه‌وه‌ره، بۆ دامه‌زراندنی به‌رزترین كۆمه‌ڵگه‌ی ئیسلام كه مرۆڤایه‌تی له‌سه‌ر زه‌وی پێی ئاشنا بووبێت.
- گۆڕینی مادده بۆ وزه و به پێچه‌وانه‌شه‌وه، له ئێستادا كارێكی زانراوه به‌هۆی ده‌رخستنه زانستییه نوێكانه‌وه، ئه‌مه هه‌رچه‌ند كارێكی تیۆرییه، به‌ڵام ئه‌سته‌مه كرداریانه جێ به جێ بكرێت.
له كۆتاییدا ئێمه ته‌نها ئاماژه‌یه‌كی كه‌ممانداوه به ئه‌م موعجیزه‌یه و، له‌م وتاره‌دا ناتوانین و مه‌به‌ستیشمان ئه‌ژماركردنی هه‌موو لایه‌نه‌كانی ئه‌م موعجیزه‌یه و سوود و چاكه‌كانی (ئیسرا و میعراج) نییه، به‌ڵكو به‌كورتی ئه‌وه‌مان ڕاگه‌یاندووه تا له تێگه‌یشتنی یه‌كێك له موعجیزه هه‌ستیه‌كان نزیك ببینه‌وه كه بۆ پێغه‌مبه‌ری خودا فه‌راهه‌م هێنراوه، ده‌نا ئه‌م موعجیزه‌یه بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی هێزی عه‌قیده و پاڵفته‌كردنی دڵی بڕوادارانه، ئه‌وی ئیمانی به‌هێز بێت به ڕاستی ده‌زانێت و ئه‌ویش وانه‌بێت به ناڕاستی ده‌زانێت…
سه‌رچاوه: سایتی (موسوعة الاعجاز العلمي في القران والسنة).
Related posts
-
كاريگهريی ژههری مار له‌سه‌ر مناڵ لهبارچوون و نابینایی
-
کاریگەريی قورئان لە سەر لابردنی فشارە دەروونییەکان
-
ڕەواندنەوەی گومانێك لەسەر ئیعجازی ئایەتی (أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا)
-
ڕووەکی ئەلۆڤێرا لە ژێر ڕۆشنایی فەرموودە پیرۆزەکانی پێغەمبەرﷺ
-
هەڵسەنگاندنی لێدانەکانی دڵ و فشاری خوێن لە جووڵە جیاوازەکانی نوێژدا
Leave a Comment
You must be logged in to post a comment.
