رەواندنەوەی گومانێك كە لە ماوەی دروستكردنی ئاسمانەكان و زەوی دەكرێت

 

رەواندنەوەی گومانێك كە لە ماوەی دروستكردنی ئاسمانەكان و زەوی دەكرێت

 

 

وەرگێڕانی: هاوژین طالب
سەرچاوە: سایتی (شبكة ابن مریم الاسلامیة) – الرد علی شبهە حول مدە خلق السموات و الارض . http://www.ebnmaryam.com/web/modules.php?name=News&file=article&sid=341

ئاشكرایە باسی دروستكرنی ئاسمانەكان و زەوی لە ماوەی شەش رۆژدا لە زۆرێك لە ئایەتەكانی قورئاندا هاتووە. بەڵام لێرەدا دوو گرفت لای هەندێك پەیدابووە، یەكەمیان: زانست چەسپاندوویەتی دروستكردنی ئاسمانەكان و زەوی بلێۆنەها ساڵی خایاندووە !!! دووەمیشیان: قورئان كاتێك باس لە دروستكردنی ئاسمانەكان و زەوی لە شەش رۆژدا دەكات، هەر خۆشی لە ئایەتەكانی (9-12) ی سورەتی (فصلت) دا ماوەی دروستكردنی ئاسمانەكان و زەوی لەبری شەش رۆژ بە هەشت رۆژ هێناوە. ئایا ئەمە چۆن دەگونجێت؟
وەڵامی ئەم گومانە:
زۆرێك لە سورەتەكانی قورئان باس لەوە دەكەن خوای پەروەردگار لە ماوەی شەش رۆژدا ئاسمانەكان و زەوی و هەرچیش لە نێوانیاندا هەیە دروستی كردوون.. لەو ئایەتانەش:

(إِنَّ رَبَّكُمُ الڵّهُ اڵّذی خَڵقَ السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) الاعراف:54 

واتە: “بێگومان په‌روه‌ردگارتان (الله‌)یه که دروستکاری ئاسمانه‌کان و زه‌ویه له ماوه‌ی شه‌ش ڕۆژدا (مه‌گه‌ر هه‌ر خۆیشی بزانێت ئه‌و ڕۆژانه ماوه‌یان چه‌نده‌)” 

(اڵّذی خَڵقَ السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض و ما بینهما فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) الفرقان:59 (إِنَّ رَبَّكُمُ الڵّهُ اڵّذی خَڵقَ السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) یونس:3 (وهو اڵّذی خَڵقَ السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) هود:7 (الڵّهُ اڵذی خَڵقَ السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض و ما بینهما فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) السجدە:4  (وڵقد خَڵقَنا السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض و ما بینهما فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) ق:38 (هو اڵّذی خَڵقَ السَّمَاۆاتِ ۆالْأَرْض فِی سِتَّەِ أَێّامٍ) الحدید:4
 

واتە: “ئه‌و زاته‌ی که ئاسمانه‌کان و زه‌وی و هه‌رچی وا له نێوانیاندایه له ماوه‌ی شه‌ش ڕۆژدا دروستی کردووه”.     

هەروەها چەندین ئایەتی تر وەك: کهواتە هەروەك لە مانای ئایەتەكانەوە دەردەكەوێت هیچ رێك نەكەوتنێك لە نێوان دیاریكردنی ماوەی دروستكردنی ئاسمانەكان و زەوی بە شەش رۆژ لەگەڵا ئەوەی زانست پێی وایە دروستكردن بلێۆنەها ساڵی خایاندووە نییە، چونكە ماوەی (رۆژ) لای پەروەردگار ئەو ماوەی (رۆژ)ە نییە كە مرۆڤەكان لە نەریت و ساڵنامەی ژیانی دونیایاندا ئاشنای بوون. لە قورئانیشدا چەندین ئایەت هەن شایەتن لەسەر ئەم باسە لەوانە:

{ أَوْ كَالَذي مَرَّ عَلَي قَرْيَةٍ ؤهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَي عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّي يُحْيِي هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عَامٍ فَانْظُرْ إِلَي طَعَامِكَ ؤشَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ ؤانْظُرْ إِلَي حِمَارِكَ ؤلِنَجْعَلَكَ يَ‌يَةً لِلنَّاسِ ؤانْظُرْ إِلَي الْعِظَامِ كَيْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَكْسُوهَا لَحْماً فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَي كُلِّ شَيْ‌وٍ قَدِيرٌ } البقرة: 259

واتە: “یاخود وه‌ک ئه‌و که‌سه‌ی تێپه‌ڕی به‌لای شارۆچکه‌یه‌کدا که هه‌موو خانووه‌کانی به‌سه‌ر سه‌قفه‌کانیدا ته‌پی بوون، له‌به‌ر خۆیه‌وه وتی: ئاخۆ خوای گه‌وره چۆن خه‌ڵکی ئه‌م شارۆچکه‌یه دوای مردنیان زیندوو ده‌کاته‌وه‌؟! (ئه‌و که‌سه عوزه‌یر پێغه‌مبه‌ر بوو (صلی الله علیه وسلم) یه‌کسه‌ر خوای گه‌وره سه‌د ساڵ مراندی و پاشان زیندووی کرده‌وه و پێی فه‌رموو: چه‌ند مایته‌وه‌؟ (عوزه‌یر) وتی: ڕۆژێک یان که‌متر له ڕۆژێک ماومه‌ته‌وه‌، (خوا) فه‌رمووی: نه‌خێر ئه‌وه سه‌د ساڵت پێچووه‌، جا ته‌ماشای خواردن و خواردنه‌وه‌که‌ت بکه (له‌و ماوه درێژه‌دا) نه‌گۆڕاوه و تێک نه‌چووه‌، ته‌ماشای گوێدرێژه‌که‌شت بکه‌، (بۆیه ئه‌مه‌مانکرد) تا به‌م به‌سه‌رهاته بتکه‌ینه موعجیزه بۆ خه‌ڵکی، جا سه‌یری ئێسکه‌کانی (گوێدرێژه‌که‌ت بکه‌) چۆن به‌رزیان ده‌که‌ینه‌وه و به‌یه‌که‌وه‌یان ده‌به‌ستین و پاشان به‌گۆشت دایانده‌پۆشین، کاتێک بینی و بۆی ده‌رکه‌وت وتی: چاک ده‌زانم و دڵنیام به‌ڕاستی خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا هه‌یه‌”.

لێرەدا رۆژێك یان كەمتر لە رۆژێك لە حسابی مرۆڤدا كردییە نزیكەی سەد سال. واتە نزیكەی (37000) رۆژ !!!
بەهەمان شێوە لە چیرۆكی یارانی ئەشكەوتدا.. ئەوەی ئەوان بە رۆژێك یان كەمتر لە رۆژێك حسابیان كرد گەیشتە سێ‌ سەد ساڵا بە رۆژژمێری هەتاوی و سێ‌ سەدو نۆ ساڵیش بە ساڵی مانگی..

( قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ ۖ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۚ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ) الكهف:19

واتە: “یه‌کێکیان وتی: باشه ئه‌وه ئێوه واده‌زانن چه‌نده خه‌وتوون، هه‌ندێکیان وتیان: ڕۆژێك یان که‌متر له ڕۆژێك خه‌وتووین، هه‌ندێکی تریان وتیان: مه‌گه‌ر په‌روه‌ردگارتان خۆی بزانێت چه‌نده خه‌وتوون،”

(ؤلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِائَةٍ سِنِينَ ؤازْدَادُوا تِسْعًا * قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا ۖ لَهُ غَيْبُ السَّمَاؤاتِ ؤالْأَرْضِ ۖ أَبْصِرْ بِهِ ؤأَسْمِعْ ۚ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ ؤلِيٍّ ؤلَا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَدًا )الكهف:25-26

واتە: “ئه‌وسا ئیتر یارانی ئه‌شکه‌وت سێ سه‌د ساڵی ته‌واوی (هه‌تاوی) له ئه‌شکه‌وته‌که‌یاندا مانه‌وه (ئه‌گه‌ر به ساڵی مانگی حسابی بکه‌یت) نۆ دانه ساڵی تریشیان خسته سه‌ر (واته ده‌کاته 309 ساڵ خه‌ویان لێکه‌وت). پێیان بڵێ: خوا خۆی ده‌زانێت به‌ماوه‌ی مانه‌وه‌یان له ئه‌شکه‌وته‌که‌دا، هه‌ر بۆ خوایه زانینی نهێنی ئاسمانه‌کان و زه‌وی، ئای که چه‌نده بینه‌رو بیسه‌ره خوای گه‌وره‌! هیچ که‌س نیه جگه له‌و زاته پشت و په‌نای خه‌ڵکی بێت، بێگومان ئه‌و خوایه له کارو فه‌رمانڕه‌وایه‌تیه‌که‌یدا هیچ که‌س ناکات به‌هاوتاو هاوبه‌شی خۆی”.
هەروەها هەمان حاڵەتیش كاتێك فوو دەكرێت بە – صور – دا “رۆژی زیندووبوونەوە”، هەندێك لە تاوانباران وا دەزانن كە مانەوەیان لە دنیادا تەنها دە شەو بووە .. هەندێكی تریشیان پێیان وایە تەنها رۆژێك نەبێت هیچی تریان پێنەچووە. 

{ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ؤنَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقًا * يَتَخَافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْرًا * نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا يَوْمًا } طه: { 102 – 104 }

واتە: “ڕۆژێک دێت فوو ده‌کرێت به – صور- دا، ئه‌و ڕۆژه تاوانباران چاویان کوێره‌و شین هه‌ڵگه‌ڕاوه (دیمه‌نێکی ناشرین و سامناکیان هه‌یه‌). به‌چپه‌و سرته به‌یه‌ک ده‌ڵێن: ته‌نها ده شه‌و نه‌بێت؛ (له دنیادا یان له جیهانی به‌رزه‌خدا) هیچی تریان پێچووه‌. ئێمه چاک ده‌زانین سه‌ره‌نجام چی ده‌ڵێن چونکه ژیرترین و وریاترینیان ده‌ڵێت: ته‌نها ڕۆژێک نه‌بێت هیچی ترتان پێ نه‌چووه‌!!”
كەواتە خوای پەروەردگار هەر خۆی دەزانێت ماوەی راستەقینەی زاراوەی (رۆژ) چەندە:

 (ؤيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ ؤلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ ؤعْدَهُ ؤإِنَّ يَوْماً عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ) الحج: (47)

واتە: “خوانه‌ناسان په‌له‌ت لێده‌که‌ن که ئه‌و سزایه زوو یه‌خه‌یان پێ بگرێت، بێگومان هه‌رگیز خوا له به‌ڵێنی خۆی لانادات (له‌سه‌ر داخوازی نه‌فامان پاش و پێشی ناخات، چونکه کات و زه‌مان بایه‌خی نیه لای خوا) به‌ڕاستی ڕۆژێك له‌لای ئه‌و په‌روه‌ردگاره‌ت وه‌كو هه‌زار ساڵ وایه له‌وه‌ی که ده‌یژمێرن”.
ئایەتەكە ئەو هەزار ساڵە بە رۆژمێری ئێمە دیاری ناكات .. بەڵكو ئامرازی (تشبیە) ـ لەیەك چوون ـ “پیتی كاف (كَأَلْفِ)” بەكاردەهێنێت. بەو شێوەیە ئەو ماوەیە لای ئێمە لەژیانی دونیادا نەزانراو دەمێنێتەوە .. و ناتوانین بە یەكەكانی پێوانی كاتی دونیا دیاری بكەین. لە قورئاندا زۆر وشەی “رۆژ” ی تر هاتووە كە ناتوانین بە رۆژی خۆمان بیان پێوین، و ماوەی ئەو رۆژانە تەنها خوای گەورە دەیانزانێت. وەك (یوم الدین)، (الجزا‌و)، (أیام الله)، بەهەمان شێوە (ستە أیام) ئەو شەش رۆژەی خوای گەورە تیایدا ئاسمانەكان و زەوی دروست كردووە. كەواتە ئەوەی زانست لە پێوانی خێراییەكانی دەنگ و خێراییەكانی رووناكی و ساڵی رووناكی پەی پێبردوون، هیچ دژایەتییەكی لەگەڵا ماوەی زاراوەی (الیوم) ی قورئاندا نییەو ئاسایی و پێكەوە گونجاون. ئەمە دەربارەی گرفتی یەكەمی پرسیارەكە..
گرفتی دووەمیش تایبەتە بە باسی درووست كردنی ئاسمانەكان و زەوی لە شەش رۆژدا نەك لە هەشت رۆژدا وەك هەندێك بە هەڵە لە ئایەتە قورئانییەكانی (سورەتی فصلت) تێدەگەن.. ئەو ئایەتانەش كە لە سورەتی فصلت دا هاتووە:

{ قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ ؤتَجْعَلُونَ لَهُ أَنْدَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ * ؤجَعَلَ فِيهَا رَؤاسِيَ مِنْ فَوْقِهَا ؤبَارَكَ فِيهَا ؤقَدَّرَ فِيهَا أَقْؤاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَؤا‌وً لِلسَّائِلِينَ * ثُمَّ اسْتَؤي إِلَي السَّمَا‌وِ ؤهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا ؤلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ * فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاؤاتٍ فِي يَوْمَيْنِ ؤأَوْحَي فِي كُلِّ سَمَا‌وٍ أَمْرَهَا ؤزَيَّنَّا السَّمَا‌وَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ ؤحِفْظًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ } فصلت: { 9 – 12 }

واتە: “ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) پێیان بڵێ: باشه ئاخر ئێوه باوه‌ڕتان به‌و زاته نیه که زه‌وی له دوو ڕۆژدا دروست کردووه‌؟ (ئاڵبه‌ته ئه‌و ڕۆژانه مه‌گه‌ر خوا خۆی بزانێت درێژی ماوه‌که‌یان چانده‌)، چه‌ند هاوه‌ڵێکیشی بۆ بڕیار ده‌ده‌ن؟! ئه‌و به‌دیهێنه‌ر و دروستکاره په‌روه‌ردگاری هه‌ر هه‌موو جیهانیان و بوونه‌وه‌ره‌. له‌سه‌ر ڕووکاری زه‌وی كێوه‌کانی دامه‌زراندوه (که کار ده‌که‌نه سه‌ر ئاوو هه‌وا، دیمه‌نی جوان ده‌سازێنن، له‌نگه‌ری ده‌گرن، ڕووبه‌ری فراوانتر ده‌که‌ن… هتد) به‌ره‌که‌تی زۆری تێدا دابین کردووه (وه‌ک نه‌وت وجۆره‌ها کانزا، سه‌ره‌ڕای جیهانی ڕوه‌ک و.. هتد)، هه‌موو ڕزق و ڕۆزیه‌کانی تیادا بڕیارداوه هه‌مووی له ماوه‌ی چوار ڕۆژدا به دوو ڕۆژه‌که‌ی پێشووشه‌وه (قه‌باره و ڕه‌نگ و تام و بۆن و وه‌رز و شوێنی هه‌ر میوه و ده‌غڵ و دانێک، هه‌روه‌ها گیانداران و باڵنده‌کانیش) تا نیازو داخوازیه‌کانی ئاده‌میزاد جێبه‌جێ بکات. ئینجا ویستی ئاسمان ڕێک بخات و دروستی بکات له‌کاتێکدا که دوکه‌ڵ بوو، جا به ئاسمان و زه‌وی فه‌رموو: فه‌رمانبه‌ردار و ملکه‌چ بن، به‌خۆشی خۆتان یان به‌زۆر بتانخه‌مه ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆمه‌وه‌؟! هه‌ردوولا خێرا وتیان: ملکه‌چی تۆین و چۆن ده‌فه‌رمویت وا ده‌که‌ین، (بێگومان کارێکی ئاسانه بۆ خوای به‌ده‌سه‌ڵات، زه‌وی و ئاسمان بێنێته قسه‌، چونکه ئاده‌میزاد جۆره‌ها ئامێری هێناوه‌ته قسه‌، ده‌م و زمان و لێویشیان نیه!!). له ماوه‌ی دوو ڕۆژدا (له‌و ڕۆژانه‌ی که هه‌ر خۆی ماوه‌یان ده‌زانێت) ئاسمانی کرده حه‌وت چین و فه‌رمانی بۆ هه‌ر چینێکیش ده‌رکرد، ئینجا ده‌فه‌رموێت: ئاسمانی دنیاشمان ڕازانده‌وه به ئه‌ستێره‌وکردمانه چراخان و کردمانه هۆی پاڕاستن، (له شه‌ڕی شه‌یتانه‌کان)، ئا ئه‌و شتانه هه‌مووی به ویست و فه‌رمانی زاتێکه که باڵاده‌ست و زانایه”‌.
وەك لە مانای ئەم ئایەتانەشدا دەردەكەوێت گرفتی دووەمیش بوونی نییە.. و هیچ جیاوازییەك لە نێوان ئەو ماوەیەدا نییە كە لەم ئایەتانەدا هاتووە لەگەڵا ئەو ماوەیەی كە ئایەتەكانی تر بە شەش رۆژ دیاری دەكەن.. لە ئایەتەكانی (سورەتی فصلت) دا خوای گەورە هەواڵمان پێدەدات: كە زەوی لە دوو رۆژدا دروست كردووە. پاشان لەسەر رووكاری زەوی كێوەكانی دامەزراندووەو بەرەكەتی زۆری تێدا دابین كردووەو هەموو رزق و رۆزییەكانی تیادا بڕیارداوە هەمووی لەماوەی چوار رۆژدا (واتە بە دوو رۆژەكەی پێشووشەوە) ئەو دوو رۆژە زیاد دەكرێت بۆ ئەو دوو رۆژەی كە زەوی تێدا درووست كراوە، كە دەكاتە چوار رۆژ .. ئیتر ئەوە نەهاتووە كە دروستكردنی كێوەكان و بڕیار لەسەر رزق و رۆزی بە تەنها چوار رۆژی خایاندبێت، بەڵكو ئەوە دەگەیەنێت كە هەموو زەوی و هەرچی لە ناویدا هەیە چوار رۆژی خایاندووە .. لەوانەیە ئەم گومانە لەوێوە سەرچاوەی گرتبێت كە كەسێك لێی تێكچووبێت و چوار رۆژی زیادكردبێت بۆ ئەو دوو رۆژەی كە زەوی تێدا دروست كراوە، ئەو كاتە سەرجەم دەكاتە شەش رۆژ، و ئەگەر ئەو دوو رۆژەشی بۆ زیاد بكرێت كە تیایدا ئاسمان درووستكراوە (فقضهن سبع سموات فی یومین) ئەوا كۆی گشتی دەكاتە هەشت رۆژ نەك شەش رۆژ .. بەڵام ئەوە بە هەڵە ماناكردنی ئایەتەكانەو رەواندنەوەی ئەو گومانەش بە لابردن و راست كردنەوەی ئەو لێتێكچچوونە دەبێت .. زەوی لە دوو رۆژدا دروستكراوەو دروستكردنی چیاكان و بڕیار لەسەر رزق و رۆزیش بە دوو رۆژی تەواوكەری چوار رۆژەكە .. واتە ئەویش دوو رۆژی خایاند.. پاشان دروستكردنی حەوت ئاسمانەكانیش دوو رۆژ .. كۆی گشتی دەكاتە شەش رۆژ لە رۆژەكانی خوای گەورە پاك و بانی بۆ پەروەردگار .. موفەسیرەكانیش بەشێوەیەك ئاماژەیان بۆ ئەم راستییە كردووە كە ئەم گومانە دەڕەوێنێتەوە. قورتوبی دەڵێت: “لە ماوەی چوار رۆژدا. بە نموونە وەك كەسێك كە دەڵێت: لە بەسرەوە دەرچووم بۆ بەغداد دە رۆژم پێچوو بۆ كوفە پانزە رۆژم پێچوو، واتە دە رۆژەكە تەواوكەری پانزە رۆژەكەیە، (بە دە رۆژەكەی رێی بەغدادەوە پانزە رۆژی بۆ كوفە خایاندووە)”(الجامع لاحكام القران) ج15 ص343. زەمەخشەریش دەڵێت:” لە ماوەی چوار رۆژی پوختدا خوای گەورە زەوی و ئەوەی ناوی دروست كرد، وەك ئەوە وایە فەرمووبێتی: ئەم هەمووە لە ماوەی چوار رۆژی تەواوداو بێ‌ زیادو بێ‌ كەم .. (الزجاج) یش وتویەتی: چوار رۆژی تەواو بە دوو رۆژەكەی پێشووەوە” (الكشاف) ج3 ص444.
كەواتە ئەم ئایەتانەی سورەتی “فصلت” یش ئەوە دەچەسپێنێت كە دروست كردنی ئاسمانەكان و زەوی شەش رۆژی تەواوی خایاندووە .. و هیچ ناجۆری و جیاوازییەك لە نێوان ئایەتەكانی قورئان و زانست دا نییە .. وە حاشا ئەگەر قورئانی پیرۆز شتی وای تێدا بێت…

تێبینی: مانای ئایەتەكان لە تەفسیری “ئاسان” وەرگیراون.