قورئان و ململانێكانی ژيان

جارێكیان پرسیارم كرد .. بۆچی خوا مێرووی دروستكردووە ؟؟ !! پاش بیركردنەوەیەكی قووڵ لەو كاتەدا لەبەر خۆمەوە ووتم : لەوانەیە ئەگەر ڕای مێروویەك وەربگرین ئەویش پرسیار بكات : ئەی بۆچی خوا مرۆڤی دروست كردووە ..؟ خۆ ئەگەر بە قوڵی بیر لەم گەردوونە بكەینەوە ، ئەوا دەبینین كە خوا بۆ هەموو شتێك بەڵایەكی داناوە كە لەناوی دەبات ، خوا لۆكەی دروست كردووە و كرمی لۆكەشی دروست كردووە ! ڕووەكی دروست كردووەو كوللەشی بۆ دروست كردووە ، ددانی دروست كردووە و هۆكاری كلۆر بونیشی بۆ دروست كردووە ، چاوی دروست كردووەو تەراخۆماشی بۆ دروست كردووە ، لووتی دروست كردووەو هەڵامەتیشی بۆ داناوە ، بەروبوومی دارودرەختی دروست كردووەو گەنین و بۆگەن بوونیشی بۆ درووست كردووە ، ئاسنی دروست كردووەو ژەنگیشی بۆ دروست كردووە …. و مرۆڤیشی دروست كردووە لەگەڵیدا سوپایەك لە دوژمنانی بۆ داناوە كە هەردەم لە جەنگ دان لەگەڵ مرۆڤدا بۆ لەناو بردنی ، وەك كێچ و ئەسپێ و مێشوولەو مێش و كرم وە میكرۆبەكانی سیل و گەڕی و گرانەتاو كۆلێرا ..خوای گەورە ئەو راستیانە ناشارێتەوە ، بەڵكو بە ئاشكرا لە قورئاندا باسیان دەكات و دەری دەخات كە ئەو كارانە مەبەستدارن ، وەك دەفەرموێت (لَقَدْ خَلَقْنَا الْأِنْسَانَ فِي كَبَدٍ) (البلد:4) ، و ووشەی (كبد) بە مانای گرانی و ناخۆشی و ماندووبوون …. خوای گەورە نایەوێت ژیانی دنیا ببێتە ژیانی هێمنی و بێدەنگی ، بەڵكو دەیەوێت دونیا ببێتە شانۆی هەوڵدان و تێكۆشان و خەبات و كێشمەكێش لە نێوان دژەكاندا , خوای گەورە دەیەوێت هەموو شتێك تاقی بكاتەوە بۆ ئەمەش دژێكی بەسەردا زاڵ دەكات ، هەمووشتێك دەنرخێنێت بە هۆی دژەكەیەوە … دەگەڕێینەوە بۆ قورئان كە تیایدا ئاماژەی ئاشكرا دەبینین بۆ ئەو یاسایە ، ئەو یاسایەی كە دنیا دەكاتە شوێنی بگرەو بەردە لە نێوان دژەكاندا، وەك دەفەرموێت: (فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ وَلَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ) (البقرە:251).

هەر لەو شێوەیە و لە شوێنێكی دیكەدا دەفەرموێت: (الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حق إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيراً وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ  ) (الحج:40) .
دووبارەبوونەوەی ئاماژەكانیش لە قورئاندا بەڵگەی گرنگی و سەرنج ڕاكێشانی مرۆڤە . لە میانەی ئایەتەكاندا خوا ئەوەمان بۆ دەردەخات كە مەبەست لەو یاسا وردو سەرسوڕمێنەرە چییە ، زۆردارەكان لەناو دەبات و لوتیان دەشكێنێت هەر بە دەستی ئەوانەی لە ڕەگەزی خۆیانن واتە بەهێز و زۆرداران ، ئەمەش بۆ ئەوەی كە بێدەسەڵات و لاوازەكان بە ئاسوودەیی و هێمنی خواپەرستی خۆیان بكەن لە پەرستگاو مزگەوتەكاندا ئەم یاسایە چەتری ئەمانە بۆ ئێمە ، چونكە لە ژێر سایەی ئەو یاسایەدا ، زۆرداران هەموو تواناو ووزەكانیان لەدەست دەدەن بە دەستی ئەوانەی دی كە وەك خۆیانن (واتە زۆرداران ). ئەوەی ئاشكراو دیارە هەر لە مێژەوە ، ئەوەیە كە ئەم یاسایە كاری خۆی كردووە لە سەر تاكەكان و كۆمەڵەكان.
یاسایەكی جێگیرو نەگۆڕە وە كاری خۆی دەكات لە تاكەكان و كۆمەڵ و مێژوو و سروشت وە هەردەم دژەكان بە یەكتری لەناو دەبات وە خوای گەورە پێمان ڕادەگەیەنێ‌ كە ئەو یاسایە پەیوەستە بە چاك كردنی كارەكان لە سەر زەویدا وە بەبێ ئەو یاسایە زەوی خراپ دەبێ و تێك دەچێت . ( …….وَلَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ) (البقرە:251) . وە ئەو یاسایە لەكاردایە هەر لەو كاتەی مرۆڤــــ دروست بووە ، هەر لەو كاتەی كە خوا ئادەمی دابەزاند بۆ سەر زەوی : ( ( فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ) (البقرە:36) بڕیارێكی خواییە هەر لە سەرەتاوە (بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ) ، پاشان دەبێتە یاسایەكی گشتی و دژەكان بە یەكتری لەناو دەبات لە هەموو شتێكدا ، لە ماددە و بیردا! (أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رَابِياً وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ) (الرعد:17) هەربەوجۆرەخوای گەورە بیرەكان تاقی دەكاتەوە ، هەروەها تاكەكانیش ، ئینجائەوەی چاك بێ‌ دەیهێڵێتەوەو خراپەكانیش لەناودەبات !. هەتا پێغەمبەرەكانیش لەم یاسایە دا دەرنەچوون :
( وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِى عَدُوّاً شَيَاطِينَ الْأِنْسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ) (الأنعام:112) و (  وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِي عَدُوّاً مِنَ الْمُجْرِمِينَ وَكَفَى بِرَبِّكَ هَادِياً وَنَصِيرا )  (الفرقان:31) . قورئان ئەم یاسایەی باس كردووە زیاتر لە 1300 ساڵ پێش ئەوەی هیگڵ بە درێژای باس لە لۆجیكی دیالەكتیكی ئایدیای بكات , وبەپێی بۆچونی هیگڵ ئەم یاسایە تەنیا لە جیهانی بیردا كاردەكات ,ئینجا ماركس هات و كەوتە هەڵەیەكی دیكەوە كاتێك وای دانا ئەو یاسایە تەنها لە جیهانی ماددیدا كار دەكات و ناوی (دیالاكتیكی ماددی ) لێنا , ئینجا كەوتە هەڵەیەكی دیكەوە كە وای دانا هەر ئەو یاسایە خۆی بە دی هێنەر و دروست كارە , ماددە و هەموو شێوەكانی لە مرۆڤـــ و ڕووەك و زیندەوەران لەو یاسایەوە دروست كراون . وە ماركس كەوتە هەڵەی سێیەمەوە كاتێك ئەو بیر و بۆ چوونانەی خۆی بەكار هێناوە و وەكردییە دۆگمایەكی سیاسی كە بەهۆیەوە هەژارەكانی لە دەوڵەمەندەكان هان دەداو وە كرێكارەكانی لە خاوەن كارەكان هان دەدا ئەوانەش هەمووی لە ژێر ناوی ململانێی چینایەتی .
هیچ هەڵەیەك لەو هەڵانە نابینرێن لە قورئانا كە هەر خۆی ئاماژەی بۆ ئەو یاسایە كردووە لە پێش زیاد لە 1400 ساڵ لەمەوبەرەوە , قورئان فێرمان دەكات كە : یەكەم ئەم یاسایە گشت گیرە و تەنها ماددی نیە وەك ماركس بۆی چووە و تەنها ئایدیای نییە وەك هیگڵ بۆی چووە .دووەم : ئەم یاسایە دروست كراوە نەك دروستكار بێت , و ئەو یاسایە تەنها ئامێرێكە بەدەست خواوە كە ژیان و دروست كراوانی پێ‌ چاك دەكات و ڕووداوەكانی پێ‌ دەجوڵێنێ‌ بەرەو هاوسەنگی تەواو لەنێو هێزە جیاوازەكاندا تایەكێكیان بەسەر ئەوی دیكەیاندا زاڵ نەبێت (…….وَلَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ) (البقرە:251) واتە خوا خۆی جوڵێنەری یاساكەیە و هەر خۆی سەرەتا و كۆتایی هەموو ڕووداوەكاندا كارایە خوا خۆی یەكەمە و یاسای دیالاكتیكی تەنها هۆیەكە تەنها ئامێرێكی دروست كراوە و بەپێی ویست و خواستی خوا كار دەكات .
هەروەها پێشەوای صۆفیەكان ئەبو ئەلعەزایم باسی گیان و جەستە دەكات و ناویان دێنێ‌ بە ( بەفرو ئاگر كە بەهۆی تواناودەسەڵاتی خواییەوە كۆبوونەتەوە ) … شت و دژەكەی , خوا گیان تاقی دەكاتەوە بەهۆی جەستەوە , هەروەك چۆن ئەلكترونی بارگە سالب و پرۆتۆنی بارگە موجەبی لەیەك گەردیلەی توخمێكدا كۆكردۆتەوە (توخمەكان كۆی دژەكانن) .
ئینجا قورئان ڕوویەكی دیكەی دیقەت و حیكمەتی ئەو یاسایەمان بۆ ڕاڤەدەكات , ئەمیش پیادەكردنی هاوسەنگی وگەیشتن بەڕێگای ناوەندی كە قورئان بە ( الصراط المستقیم )ناوی دەبات , واتە ڕێگای ڕاست , وڕێگای ڕاستیش لەقورئاندا بریتی یە لەڕێگایەكی ناوەند و هاوسەنگ لەنێوان دوودژ كەبریتین لە : زیادڕەوی و كەم ڕەوی ( اڵافراط و التفریط ) لەنێوان ڕەزیلی ودەستبڵاویدا, كەواتەبەخشین ڕێگا ڕاستەكەیە .(وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَاماً) (الفرقان:67) یان       ( وَلا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً) (الاسرا‌ء:29)و وەباسی ئومەتی ئیسلام دەكات بەئومەتی مامناوەند وە ( میانڕەو ) :
(  وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَحِيمٌ) (البقرە:143) موسەڵمانەكان شایەتن بەسەر خەڵكیەوە چونكە پێودانگی ڕاست لای ئەوانە ,كەكاری پێدەكەن وحوكم دەدەن بەسەر هەموو پەڕگیراندا( متگرف) لەهەر میللەت و بیروباوەڕێك بن ( هەروەك یەكەی مەتر كەكورت و درێژی پێ دەپێورێت ) .و میانڕەوی دادگەریانە لە ئیسلامدا تەنها مامناوەندی حسابی ڕووت نیە , بەڵكو ناوەندێكی پێك هاتووی هەڵبژێراوی و دیالەكتیكیە , بەخشین تەنها ناوەندێكی حسابی نیە لەنێوان چڕووكی و دەست بڵاویدا , بەڵكو ناوەندێكی هەڵبژێرراوە كەباشترین شت لە چرووكی دەگرێتە خۆی كە ئەویش ( سووربوونە لەسەر پاراستنی ماڵ ) وەباشترین شت لە دەست بڵاوی دەگرێتە خۆی كە ئەویش ( پێش دەستی كردن و دەست كرانەوە ) ئینجا زۆر سیفەتی دیكەی جوانی بۆ زیاد دەكات وەك ژیری و هۆشمەنی و باش هەڵبژاردن هەتا بەهەموویان سیفەتی (بەخشین) پێك بهێنن .
بەهەمان شێوە دەبینین كە ئازایەتی ناوەندێكی حسابی نیە لە نێوان ترسنۆكی و هەڵەشەیی و هەڵتۆراندن : بەڵكو ئازایەتیش ناوەندێكی هەڵبژێراوی پێك هاتووی دیالێكتیكیە ، چونكە لە ترسنۆكی سیفەتی ئاگاداری و لە هەڵَتۆراندنیش سیفەتی بەرەوپێش چوون وەردەگرێت , ئینجا كۆمەڵی سیفەتی دیكەی جوانی بۆ زیاد دەكات وەك جێگیری و مەبەست ڕوونی و سووربوون لەسەر هەتا ئازایەتی پێك بهێنن ! . هەروەها سەبارەت بەڕێگای ئیسلامی , ئەو ڕێگایە تەنها ناوەندێكی حسابی نیە لە نێوان ڕاست ڕەوی سەرمایەدار ومادیەتدا , بەڵكو ئیسلام پێك هاتوویەكی هەڵبژێراوی دیالەكتیكیە , هەموو باشیەكانی ڕاست ڕەوی گرتۆتە خۆ , وە هەموو باشیەكانی چەپ ڕەویشی تیایە , وە دوورە لەخراپیەكانی سستمەكە , جگە لە مانەش نیعمەتی گیانی و تێر كردنی گیان لە خۆراكی پێویستی خۆی پاڵپشتێكی چاك دەداتە موسوڵمان كە بڕوا بوونە بەنادیار و بەهەشتی هەتا هەتایی . لێرەدا لە سیستەمی ئیسلامیدا تازەییەكی وای تێدایە كە بەسەر هەردوو سیستەمی پێشوودا زاڵی دەكات وەلە سیفەتە باشەكانی ئەو دوو سستەمەش دەگرێتە ئامێز , ئەم پێش كەوتن و زاڵبوونەش هەمووی پێش پەیدا بوونی ئەو دوو سستەمە هاتوونەتە ئاراوە ! . هەروەك چۆن لە قورئاندا بنەماكانی لۆجیكی دیالەكتیكی دەبینین كە لەسەر بنچینەی دژایەتی و مل ملانێی دژایەتی بینا كراوە , ئەو لۆجیكەی كە دەڵێ‌ بۆ هەموو شتێك میكرۆبی لەناوبەری هەیە ( … وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ لا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ) (القصص:88) . بەهەمان شێوە لە قورئاندا بنەماكانی لۆجیكی بەردەوامی دەبینین , ئەو لۆجیكەی كە باس لە جێگیری و بەردەوامی شتەكان دەكات , بەڵام قورئان ئەم لۆجیكە دەگێڕێتەوە بۆ خوای گەورە , هیچ شتێك بەردەوامی و مانەوەی بۆنابێت ئەگەر ویستی خوای لەسەر نەبێت , یاساو دەستوورە خواییەكان بەردەوامی و جێگیری و مانەوەیان بۆ دەبێت : ( سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلاً) (الاسرا‌ء:77) . هەروەها سەبارەت بە زاتی خوایی : ( وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ لا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ) (القصص:88) و یان (كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ , وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَالْأِكْرَامِ) (الرحمن:26-27 ). لەوانەیە لێرەدا یەكێك بەهەڵەدا بچێت ، و بیرو بۆچونی بۆ ئەوە بچێت كە خوا زوڵم لە مرۆڤـــــ دەكات ! چونكە مرۆڤی لە ناوەندێكی پڕ هیلاكی و جەنجاڵی دروست كردووە (كبد) , ئینجا نەخۆشی و میكروب و مێرووی بەسەردا زاڵ كردووە , ئینجا هەندێكیان زاڵ دەكات بەسەر هەندێكی دیكەیاندا !!! خوای گەورە بێ‌ باكە لەو هەموو بۆ چوونە هەڵانە . ڕاست كردنەوەی ئەو بۆچوونە هەڵانە لە وەدایە : خوا نەخۆشی داناوە بەڵام دەرمانیشی بۆ داناوە ( لە ئاوی كانیاوەكان و گژو گیاكان و توخمەكانی ناو زەوی ) و ئینجا ژیریشی پێ‌ بەخشیون كە بە هۆیەوە هەست بەو دەرمانانە بكەین وە بیان دۆزینەوە وە بەكاریان بهێنین بۆ چارەسەر كردنی نەخۆشیەكانمان . ئەوەتا كاتێك حەزرەتی ئەیوب ( سەلامی خوای لەسەر ) سكاڵای خۆی گەیاندە خوای گەورە : (أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ) ، خوای گەورەش پێی دەفەرموێت : (ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ) (صّ:42) .
خوای گەورە ژەهری دروست كردووە لە هەمان كاتدا دژە ژەهریشی دروست كردووە , ئینجا خوای گەورە كارێكی وای كردووە كە لەدەست درێژی و زۆری ئەو دژانە بەرژەوەندی و كەڵكی مرۆڤــــ بێتە ئاراوە , ژەهری میكرۆب هانی شانە زیندووەكانە دەدات بۆ خۆكۆكردنەوە و ئامادە بوون بۆ بەرەنگاری كردن هەروەك چۆن تەزوویەكی سارد لە لەشماندا زیاتر پاڵ بە خوێنەوە دەنێت بۆ ناو خوێن بەرەكان , وە بەم جۆرە خوای گەورە لە دوژمنایەتی كردنی ئەو دژانە هاندەرێكی بەردەوامی بۆ دروست كراوانی فەراهەم هێناوە كە بەردەوام لە خۆ كۆكردنەوە و ئامادە باشی و داهێنان و دۆزینەوەی باشترین ڕێگابن بۆ هێشتنەوەی ووزە و تواناكانیان , و بەم جۆرەش بەردەوام لە باشترین شێوەدا دەبەن …و لە ململانێی نێوان جەستەو میكرۆب بەرگری و پارێزی دروست دەبێت ! خۆ ئەگەر ژیانی دونیا هەمووی خاڵی بوایە لە دوژمنەكانی , و حەوانەوەو ئاسایش و گەمە و یاری كردن ببێتە سیماكانی ئەو كاتە ژیان بۆگەن دەبوو وەلاوازی وپوكانەوەی بە سەر خۆیدا دەهێنا,وئەمەش چارەنووسی دانراوە و بە ڕوونی دەبینین لە تاكەكاندا هەروەك چۆن ئاشكراو دیارە لە نێو ئەو كۆمەڵانەی كە نوقمی ئارەزووبازی و ڕابواردن بوبوون ! بۆیە خوای گەورە دڕك دەچێنێت هەتا نەتەوەكان گوڵی لێ‌ دەربێنن .
هەرچەندە مێروویەك زیاد بكات و ژمارەكانیان لە تێكڕایی دیاریكراو زیاتر بێت ئەوا خوای گەورە دوژمنێكی سروشتی بۆ دابین دەكات كە دەیانخوات و كەمیان دەكاتەوە تا هاوسەنگی بگێڕێتەوە بۆ ژینگە و بوواری وەك یەك بدات بە هەموو جۆرەكانی دیكەی دروستكراوان بۆ ئەوەی بژین …هەروەك ئەوەی كە لە باشوری سودان دەبینرێت ، لەو شوێنانەدا مێشولە بە شێوەیەكی زۆر زۆر زیاد دەكەن و زۆر دەبن و لەو ناوچانەدا نەخۆشی مەلاریا زۆر بڵاوە بۆیە خوای گەورە دژە مێروویەكیـــان (BIOLOGICA CONTROL) بۆ دەنێرێت كە وەك دەنكۆڵەی بریسكەدارن و ژمارەیان بە ملیۆنەها دەبێت و سەر درەختەكان دادەپۆشن ،دەبریسكێنەوە تا مێشولە بۆ خۆیان كێش بكەن و ئینجا بیانخۆن !
كاتێك مرۆڤـــــ هاتە كایەوە و دەستی خستە نێو ژینگەوە و دەرمانی لەناوبەری مێرووی دروستكرد ئەو سیستمە ووردەی هاوسەنگی تێكدا ئەوەش بوو بەهۆی كارەساتی ژینگەیی كە پیسبوونی ژینگەی لێ‌ كەوتەوە چونكە ئەو دەرمانانە مێرووەكان دەكوژێت و لەهەمان كاتیشدا ئەو باڵندانە لەناو دەبات كە مێرووەكان دەخۆن و گژوگیاو كشتوكاڵەكانیش تێكدەدات و پیسیان دەكات ، و دەبێتە نەخۆشخستنی ئەو گیاندارانەی كە ئەو گژوگیایانە دەخۆن و لەوانیشەوە نەخۆشخستنی مرۆڤەكان خۆیان كاتێك گۆشتی ئەو گیاندارانە دەخون ،هەروەها ئەو دەرمانانە بۆتە هۆی پیس كردنی ئاو و ئاوە ڕۆكان و كوشتنی ماسیەكان , بەم جۆرە ژینگەی هەموو پیس كردووە و پەیوەندیەكانی هەمووی بە جارێك تێك داوە ! ئابەم جۆرە ئەو دەرمانە مێروو كوژانە , مێرووی زیان بەخش و سوود بەخشی كوشت ! . و ئەمەش جیاوازی نێوان حیكمەتی خوایی و نەزانینی مرۆیی دەردەخات , و جیاوازی نێوان زانیاریە هەمەلایەن و گشتگیریەكانی خوا و زانیاریە سنوردارەكانی مرۆڤـــــ دەر دەخات چۆن خوای گەورە بە حیكمەتی خۆی كار بە پاشەڕۆكانی ڕووەك و گیانداران دەكات ؟! ئێمە نموونەیەكی زۆر نا‌وازە و دەگمەن دەبینین لە میانەی ئەو پەیوەندیە ئاڵوگۆڕ و هاوئاهەنگانەی هەیە . ئەو پاشەڕۆیانەی كە گیانداران دەری دەدەن و , ڕووەك بەكاریان دێنن وەك پەین و خواردەمەنییەكی بەكەڵك و بەسوود …. و ئەو گازەی كە لە هەناسە دانەوەی گیاندارانەوە دەردەچێت كە دووەم ئۆكسیدی كاربۆنە ، ڕووەك بەكاری دێنێت لە بنیات نانی خواردەمەنی و ووزەی پێویست بۆ خۆی ئەمەش لە میانەی كرداری ڕۆشنەپێك هاتنەوە دەبێت:

لە پاشدا ئەنجامی ئەو كردارانە هەمووی چی دەبێت ؟… ئەنجامەكەی گازی ئۆكسجین دەبێت كە گیانداران و مرۆڤــــ زۆر بە شەوقەوە بەكاری دێنن بۆ هەناسەدان تا بەردەوامی ژیانیان پیادە بكەن ….. پەیوەندیەكی ئاڵوگۆریانە لەو پەڕی ووردو كاری و رێكخستندایە ، ئەوەی لەلایەك زیادەو پێوستی نییە لاكەی دی بەكاری دێنێت و پێویستی پێیەتی … هەریەكەیان ئەوی دیكەیان تەواو دەكات لە گەشتی ژیانیاندا ..وهەر بەم شێوەیە كەڵك لە هەموو پاشەرۆكان وەردەگیرێ !
لە بەرامبەردا ئەی مرۆڤــــ چی دەكات بەخۆیی و عەقڵی و زانیاریەكانیەوە ..؟ و چۆن مامەڵە لەگەڵ پاشەرۆكاندا دەكات؟ بە هەزاران تەن لە پاشەرۆی كارگەكان ، پاشەرۆی كیمیایی و ماددەی سولفەری زیان بەخش و كوشندە دەخاتە ئاو و ئاوەرۆكان و پیسیان دەكات ! كەشتیەكانیش ڕۆن و زەیت و چەوریەكان لە كەنارەكاندا رۆ دەكات و بەمە ئەو ناوچانە بە جارێك وێران دەكەن …. و پاشەرۆی كارگە ئەتۆمیەكانیش بەرەو دەریاكان دەرۆن و لەگەڵ خۆیانداو لە هەر شوێنێك لایان دا مردن دەدەن بەو شوێنە … و تۆزو گەردی ئەتۆمیش كە لە ئەنجامی تاقیكردنەوەكانەوە دروست دەبن ، بەهۆی باو هەواوە بەهەر چوارلادا بڵاودەبنەوە … و هیچ كەس نازانێت جگە لە خوا كە ئەو پاشەرۆ پیسانە چیمان پێ دەكەن بە خۆمان و نەوەكانی داهاتوومان ، و چەند لە نەخۆشی و كەم ئەندامی و كەم كورتی و عەیبی جەستەییمان بۆ دەهێنن ؟ خوای گەورە بە رێك و پێكی و پێكەوە گونجانەوە رژێمی ووردمان بۆ دێنێت لە میانەی یاساكانیەوە بەڵام مرۆڤــــــ تێك چوون و شێواوی و بەرەڵایی و پیسبونمان بۆ دێنێت لە میانەی عەقڵ و كارەكانیەوە! زۆر جوانە خوای گەورە ئەو راستیانە وە ئەو حیكمەتە خواییانە لە چەند ووشەیەكی بە برشت و پاراودا دەردەخات : ( الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيراً) (الفرقان:2) یان (  إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ) (القمر:49) وەیان ( وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً) (الطلاق:3) ، هەروەها دەفەرموێت ( اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ أُنْثَى وَمَا تَغِيضُ الْأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَار  ٍ) (الرعد:8) یان ( وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ) (الحجر:19)
(اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ أُنْثَى وَمَا تَغِيضُ الْأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَكُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَارٍ) (الرعد:8)
زەوی وەك نموونەیەك خوای گەورە زۆر بەووردی چەشمەندازەی گرتووە هەر لە بارستایی و قەبارەو دووری لە خۆرەوە … خۆ ئەگەر لە ئێستا دوورتر بوایە ئەوا هەموو گیاندارەكانی سەر زەوی لە سەرمادا رەق دەبوونەوەو دەمردن ، وە ئەگەر زەوی لە ئێستای زیاتر نزیك بوایە لە خۆرەوە ، ئەوا هەموو دروستكراوانی سەرپشتی دەسووتان و ئەگەر زەوی لە ئێستای پچووكترو سووك تر بوایە ئەوا ئاو هەواكەی نەدەما ( بەهۆی كەمبوونەوەی هێزی كێشكردنی وەك مانگ ) و ژیان دەبووە كارێكی مەحاڵ! خۆ ئەگەر زەوی لە ئێستای گەورەترو قورستر بوایە ئەوا هێزی كێش كردنەكەی زۆر زیادی دەكردو بەمەش قورسایی گیانلەبەرانی سەر پشتی زەوی زیادی دەكرد بەجۆرێك جووڵەكردن دەبووە كارێكی قورس وگران !
بەهەمان شێوە بۆ شوێنی هەر ئەستێرەیەك چونكە هەموو تەنە ئاسمانیەكان پێكەوە بەستراون هەروەك چۆن دەنكەكانی تەزبیحێك بەیەك تاڵ بەنەوە بەستراون ( فَلا أُقْسِمُ بِمَۆاقِعِ النُّجُومِ) (الواقعە:75) .خوای گەورە بۆ هەموو جوڵەیەك ئیقاعێكی (ڕیتمێك ) لەكات وشوێن داناوە….پێش دەخات و دوا دەخات ودەستپێدەكات و دەیگێڕێتەوە ئەمانەش هەمووی لەمیانەی حیكمەت وزانیاریەكانی خۆی كە هەرگیز عەقڵی مر‌وڤــــ پەی پێ نابات، و لەناوە پیرۆزەكانێتی ( المقدم و المۆخر المبدی‌و والمعید والعلیم والحكیم والكبیر والمتعال……)باڵا دەستە بەسەر هەموو چەمكەكان وهەموو عەقڵەكاندا… و هەر خۆی درك بەهەموو شتەكان دەكات وكەس درك بەو ناكات… پاك وبێ‌گەردی هەربۆخۆیەتی لەهەموو ئەوانەی دروستیان دەكات و بەدیان دەهێنێت وقاڵبرێژیان دەكات… بەڕاستی جوانترین و تۆكمەترین یاسایە كە خوای گەورە مرۆڤــــ و مێروی پێ‌ دروستكردووە… وە هەموو دروستكراوەكانی دیكەیش

ئةم بابه‌ته‌ له‌ ژماره‌ ١٢ی گۆڤاری هه‌يڤ بڵاوكراوه‌ته‌وه‌