پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) فرمانی پێ دەكردین جار بە جارێ بە پێخاوسی بڕۆین
پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) فرمانی پێ دەكردین جار بە جارێ بە پێخاوسی بڕۆین
د.إبراهیم بن أحمد الصبیحی (Msc. PhD. RAReflex)
وه‌رگێڕانی: هاوژین تالب
hawzhin@gmx.de
ڕۆیشتن سوودی باشی بۆ لایەنی لەش، و دەروون، و هۆش، و گیانی مرۆڤ هەیە، بۆیە پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فرمانی پێ كردوین جار بە جارێ بە پێخاوسی بڕۆین. ئەم بابەتەش (بەشێوەیەكی كورت) هەندێ لە سوودەكانی جار جارێ بە پێخاوسی رۆیشتن لەسەر ئەو چوار ئاستەی باسمان كرد روون دەكاتەوە، بەڵگەش بە فەرموودەی درووست و زانستی (رفلكسۆلۆجی ـ پەرچ دانەوە) و هەندێك زانستی تازەی بواری تەندرووستی دەهێنینەوە.
فەرموودە: (أخرجه ابن ماجة: حديث برقم 3629، و ابو داود برقم 4160، والنص لَاحمد برقم 22844 “عن عبد الله بن بريدة: أن رجلاً من أصحاب النبي صلي الله عليه وسلم رحل إلي فضالة ابن عُبيد وهو بمصر. فقدم عليه فقال: أما إني لم يَ‌تك زائراً؛ ولكنِّي سمعت أنا وأنت حديثاً من رسول الله صلي الله عليه وسلم، رجوت أن يكون عندكم منه علمٌ. قال: وما هو؟ قال: كذا وكذا. قال: فما لي أراك شعِثاً، وأنت أمير الَارض؟ قال: إن رسول الله صلي الله عليه وسلم كان ينهانا عن كثيرٍ من الإرفاه. قال: فما لي لا أري عليك حذا‌وً !؟ قال كان النبي صلي الله عليه وسلم يأمرنا أن نحتفي أحياناً”. اسناد حسن، وهو صحيح علي شرط الشيخين) [7].
واتە: “پیاوێك لە هاوەڵانی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) سەفەری بۆ میسر بۆلای (فضالة ابن عُبيد) كرد، و پێی وت: من وەك میوان نەهاتووم بۆ لات، بەڵكو من و تۆ پێكەوە فەرموودەیەكمان لە پێغەمبەری خوا (صلى الله عليه وسلم) بیستووە، ئومێدەوارم لەوبارەوە زانستێكتان لەلا دەست بكەوێت، وتی: كامە؟ وتی: ئەو فەرموودەیەی كە ئاواو ئاوا بوو، وتی: دەتبینم سەریشت خۆڵاوییە و لە كاتێكدا ئەمیری سەر زەویت؟ وتی: چونكە پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) نەهی لە زۆر خۆشگوزەرانی لێئەكردین. وتی: ئەی بۆچی پێڵاویشت لە پێدا نابینم؟ وتی لەبەرئەوەی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فرمانی پێ دەكردین جار بە جارێ بە پێخاوسی بڕۆین”.
زانستی رفلكسۆلۆجی چییە؟
رفلكسۆلۆجی (Reflexology) یان زانستی پەرچ دانەوە (علم الانعكاس) (4، 9)، یان (علم الارتكاس) (1، 2، 5)، بایەخ بە لێكۆڵینەوەو پەستاوتنی خاڵی دیاریكراو لە دەست و قاچدا، كە پێیان دەوترێت بازنەكان یان ناوچەكانی كاردانەوە دەدات (11). ئەم زانستە بە تەواوكەری زانستی پزیشكی كلاسیكی دادەنرێت (10، 1). زانستی رفلكسۆلۆجی بەهۆی كاریگەری لایەنی تەندرووستی لەسەر پێكان یارمەتی لاشە دەدات كە هاوسەنگی سرووشتی بۆ خۆی بگەڕێنێتەوە، ئەویش بەهۆی تۆڕی دەمارەكانی لەشەوە كە پەیوەندی توندی نێوان ئەندام و چەقە دەمارەكان و رژێنەكانی لەش لەگەڵ بازنە دیاریكراوەكانی لاتەنیشت و بنی پێدا (5) (وێنەی 1) رێك دەخات، بەمەش بارودۆخێكی باش بۆ لەش دەڕەخسێت تا خۆی چارەسەری خۆی بكات. چونكە لە پێدا (7200) كۆتایی دەمار هەن، و پەیوەندییان بە بەشەكانی تری لەشەوە هەیە. ئەویش لە رێی دڕكە پەتك و دەماخەوە (4)، دڕكە پەتكیش بەشی كۆئەندامی دەماری ناوەندی و تەواوكەری مێشكەو دەكەوێتە ناو بڕبڕەی پشتەوە.
مێژووی زانستی (پەرچ دانەوە):
مێژووی رفلكسۆلۆجی دەگەڕێتەوە بۆ پێش (5000) ساڵ لەمەوبەر لە چین. لە (سقارا)ش لە تابلۆیەكی فیرعەونیدا كە هی (2330 ساڵا پ.ز)ە ئاماژەی بۆ كراوە (وێنەی 2). یەكەم لێكۆڵینەوەی ئەم زانستەش لە رێی هەردوو دكتۆر “ادموس”و”اتاتیس” لە ساڵی (1582ز) بڵاوكرایەوە. دوای ئەوانیش دكتۆر “بل لاینبیغ” لێكۆڵینەوەیەكی ترو دكتۆری ئەمریكیش “ویلیام فیتزجرلد” گەورەترین و گرنگترین لێكۆڵینەوەی لە سەرەتای سەدەی بیستدا بڵاوكردەوە. بەم شێوەیە لێكۆڵینەوەكان بە دوای یەكدا هاتن تا گەیشتە “أونیس أنغام”، كە بە كەسە یەكەمینەكانی دانەرانی بناغەی تێوری ئەم زانستە دادەنرێت، ئەویش لە ساڵی (1900 ز) دا. پاشان بەهۆی سستەر “دورین بایلی” كە دوای خوێندن لەلای زانا “أونیس أنغام” لە ئەمریكا – مۆڵەتی لەم زانستەدا پێدراو – دوای گەڕانەوەشی بۆ وڵاتی خۆی (بەریتانیا) ساڵی (1960 ز) ئەم زانستەی بە ئەوروپا گەیاند (10، 6، 5، 2، 1).
كاری زانستی پەرچ دانەوە:
كاری ئەم زانستە چالاككردنی ئەو خاڵانەیە كە تایبەتن بە پەرچە كردارو لە هەردوو دەست و پێكاندا هەن، ئەویش بە شێلانی ئەو خاڵانە بە پەنجەكان یان بە ئامڕازێك لە تەختە، ئەم شێلانەش راستەوخۆ كار لە رژێنەكان، و دەمارەكان، و ئەندامەكانی تری لەش دەكات. كە ئەمە یارمەتی ئاسان رۆیشتنی سوڕی خوێن، و زیندە وزە بە شێوەیەكی چاكتر دەدات (6). لەو كاریگەرییانەش: رزگاربوونە لە كرژبوونەكانی ماسولكە، و دەروون، و هۆش، كە كاریگەری خراپیان لەسەر تەندرووستی گشتی مرۆڤ هەیە (5).
گریمانە و بناغەكان:
ئەگەر لە جێی ئامێرەكانی چارەسەر بە زانستی پەرچ دانەوە ـ پەنجە گەورە بێت یان پارچە تەختە ـ پەستانی لەش لەسەر چەوو بەرد دابنێین، و ئامێر و شوێنەكەش پاك و تەندرووست بن (مەبەست خاڵی بوونی شوێنەكەیە لە هەر پیسییەك كە دەبێتە هۆكاری زیان بەخشین بۆ نموونە وەك شوشەی شكاو). بە ڕەچاوكردنی گرنگترین بنەماكانی زانستی پەرچ دانەوەش كە بریتیین لە: چالاككردنەوەی خاڵە رەق هەڵاتووەكان یان بە ئازارەكان لە قاچدا ـ بە شێلان ـ بە مەرجێك هەر شێلانێك لە نیو خولەك زیاتری پێ نەچێت، هەروەها چارەسەری هەر خاڵێكی رەق هەڵاتوو یان بە ئازار ئەگەر كەسی چارەساز یان نەخۆش نەشزانێت پەیوەندی بە چ ئەندامێكی لەشەوە هەیە، چونكە ئەگەر ئەو ئەندامەی پەیوەندە بەو خاڵەوە گرفتێكی نەبووایە ئەوا ئەو خاڵە رەق هەڵ نەدەهات یان ئازاری نەدەبوو. بنەمایەكی تریش ئەوەیە خاڵی رەق هەڵاتوو یان بە ئازار لە دوو جار زیاتر لە رۆژێكدا چارەسەر نەكەین (6).
ئەمانەی باسكران بنەماكانی چارەسەركردن بە زانستی پەرچ دانەوەن و دەكرێت لە بە پێخاوسی رۆیشتنیشدا بێنەدی، تەنها ئەوەندەیە لە بە پێخاوسی رۆیشتندا چارەسەری بازنەكان بە شێوەیەكی هەڕەمەكی دەبێت، و ماوەی شێلانیش لە نیو خولەك زیاتر دەبێت مەگەر یەكێك خۆی بیەوێت لە نیو خولەك زیاتر نەڕوات. هەروەها لە بە پێخاوسی رۆیشتندا ئەو خاڵانەی دەكەونە پشت و تەنیشتی پێوە چارەسەر نابن. لەگەڵ ئەمەشدا دەكرێت سوودەكانی بە پێخاوسی رۆیشتن بە شێوەیەكی گشتی و بە كورتی بەبەراوردكردن لەگەڵ زانستی پەرچ دانەوەدا بریتیبن لە:
كاریگەری بە پێخاوسی رۆیشتن لەسەر لەش:
پەستاوتنی بازنەكانی پەرچ دانەوە بۆ ماوەیەكی كەم لە پێكاندا لەكاتی بە پێخاوسی رۆیشتندا، هانی ئەندامەكانی وەك جگەر، و قۆلۆن (كە بەشێكە لە ریخۆڵە گەورە)، و پێست، و سییەكان، دەدات بە كردەو فرمانەكانی خۆیان هەستن، و ئەو ژەهرانەی لە ناویاندایە دەربهێنن و بیان كاتە دەرەوەی لەش (6).
هەروەها دەتوانین – بە پێی زانستی كاردانەوە – نەخۆشی لە هەر ئەندامێكی لەشدا بدۆزینەوە، ئەگەر ئەو ئەندامە نەخۆشیشی تیا دەرنەكەوتبێت، ئەویش بەهۆی ئەو ئازارەی لە خاڵی كاردانەوەی تایبەت بەو ئەندامەدا جیا لە خاڵەكانی تری قاچ پەیدا دەبێت. چونكە كرداری پەستاوتنی لەش بۆ سەر خاڵی پەرچ دانەوە، هەڵدەستێت بەناردنی شەپۆلێك لە چالاكی ـ ئۆكسجین و خۆراك… ـ بەمەش هانی سوڕی خوێن، و دەمارەكان، دەدات تا یارمەتی ئۆرگان یان ئەندامی تووش بوو بدەن و لە خوێن مەیین یان ئەو خوێن تێزانەی تووشی بووە رزگاری ببێت (5).
هەروەك دەزانین سوڕی خوێنی چاك بناغەی ژیانێكی پڕ تەندرووستییە، كزبوونی سوڕی خوێنیش دەبێتە هۆی مردنی پێش وەختی زۆرێك لە خانەكان، هەروەك چۆن ئەستێڵی ئاو ئەگەر بە قەوزە پڕ ببێتەوە لە كۆتاییدا دەبێتە توێكڵێكی رەق.
هەمان شت روودەدات ئەگەر خانەكانی بەشەكانی تری لەشیش لە سوڕێكی خوێنی دەوڵەمەند بە ئۆكسجین و وزە (5) بێبەش ببن، كە ئەوەش بە نموونە لە خواردنی تەندرووست، و لە هەوای پاك و پڕ بە ئۆكسجین، و وزەی بڵاوی چواردەورماندا هەیە، هەروەها لە وروژاندنی خاڵەكانی پەرچ دانەوەش بە پەستاوتن لە ئەنجامی بە پێخاوسی رۆیشتن بۆ هەندێك كات …
كاریگەری بە پێخاوسی رۆیشتن لەسەر دەروون و ئەقڵ:
بە پێخاوسی رۆیشتن چالاكی و وزەی پێویست بە لەش دەبەخشێت. بۆ نموونە: فیچقەكردنی خوێنێك كە هەڵگری ئۆكسجین و وزە بێت بۆ خانەكانی لەش، ئەوە حاڵەتەكانی ماندووبوونی درێژ خایەن و تەممەڵی چارەسەر دەكات، و هەموو جۆرە هەستكردنێكی خراپیش رادەماڵێت، و هاوسەنگی فیكری و ئەندامیش بۆ لەش دەگەڕێنێتەوە. ئەمەش لە جێی خۆی یارمەتی بیر رۆشنی، و زیادكردنی توانای هووشیاربوونەوە دەدات، هەروەها یارمەتی نەهێشتنی پاڵەپەستۆی دەروونی دەدات كە بەرگری لەش دەڕمێنێت، و بەوەش تووشی نەخۆشییە ئەندامییەكان دەبێت (6).
بە پێخاوسی رۆیشتن و وزە:
زۆر جار خاڵەكانی پێ بە ئازارترن لەو بازنانەی كە لە دەستەكاندا یان لە ئەندامەكانی تری لەشدا هەن، ئەویش بە پێی یاسای هێزی راكێشان، و بەهۆی زۆر راوەستان ماددەی دیاریكراو لە پێكاندا دەنیشن و دەبنە هۆی داخستنی رێڕەوەكان یان تەوژمەكانی وزەی كارۆموگناتیسی (2،1).
پەستاوتنی ئەم خاڵە رەق هەڵاتووانەش، یارمەتی كردنەوەی بۆرییەكان بۆ وزەی كارۆموگناتیسی دەدات. و بەهۆی ـ كۆنتاكتی راستەوخۆ ـ لەگەڵ لەرەی وزەكان كە لە كانزاكانی ناو چەوو بەردەكان دەردەچێت … ئەم وزانە لە خولگەی خۆیاندا بە شێوەیەكی سرووشتی بەڕێوە دەچن، بەم شێوەیە چالاكی دەگەڕێتەوە بۆ هەموو ئەو ئەندامانەی كە پەیوەندن بەم رێڕەوانەوە.
كاریگەری بە پێخاوسی رۆیشتن لەسەر رۆح:
لایەنی رۆح بە گوێڕایەڵی و خواپەرستی بەهێز دەبێت، بە پێخاوسی رۆیشتنیش وەك چۆن لە فەرموودەكەی پێشەوەدا هات گوێڕایەڵی كردنی فرمانی پێغەمبەرو مامۆستامانە (صلی اللە علیە والە وسلم)… بیركردنەوەش لەو پاداشتەی ـ خوای گەورە لە دونیاو لە دواڕۆژدا بۆ ئەو كەسانەی ئامادە كردووە كە لەبەر خوای گەورە گوێڕایەڵی پێغەمبەرەكەی دەكەن ـ باوەڕو دڵنیایی زیاتر بەهێز دەكات.
لەگەڵ ئەوەشدا دەبێت بزانین كە زانستی پەرچ دانەوە توانای دیاریكراوی هەیەو ـ ناتوانێت ببێتە هۆی وەستانی چارەسەركردن بە دەرمان یان سازنەدانی نەشتەركاری (6) ـ بۆیە بە پێخاوسی رۆیشتن توانای دیاریكراوەو نابێت زیادە رۆیی تێدا بكرێت، لێرەوە دەتوانین بڵێین هەروەك چۆن لە زانستی پەرچ دانەوەدا هاتووە چارەسەر جار جار بە پێخاوسی رۆیشتن بە چارەسەرێكی خۆپاراستن و تەواوكەر دادەنرێت. ئەمەش بە روونی لە ئامۆژگارییەكانی هەندێ پزیشكی بواری پزیشكی تازە بۆ هەندێ حاڵاتی پزیشكیدا دەردەكەوێت: وەك كاتی كەڕووكردنی پێكان، یان ئەوەی پێی دەوترێت نەخۆشی پێی وەرزشەوانان، یان دەوالی قاچەكان یان ئازاری ئەو قاچانەی كە بنی پێیان تەختە و كەوانیی نییە (7).
ماوە پرسیاربكەین دەبێت ماوەی بە پێخاوسی رۆیشتنەكە چەند بێت باشە؟ و چەند جاریش لە هەفتەیەكدا بەو شێوەیە بڕۆین؟ وەڵامی ئەم پرسیارانە بەندە بە: سرووشتی زەوییەكەو ئەندازەی ئەو چەوو بەردەی لەسەری دەڕۆین، و ئەستووری پێستی پێكان، و كێش، و تەمەن، و بڕی پەستان لەسەر پێكان، و چۆنیەتی دابەشكردنی پەستاوتنەكە.. نموونەی ئەم پرسیارانە ناوەڕۆكی جیاوازییە لەم بابەتەدا لە نێوان ئەوانەی بانگەشە بۆ گرنگی بە پێخاوسی رۆیشتن، و لە نێوان ئەو لێكۆڵەرانەی بواری پزیشكی تازەش كە رەخنە لەم باسە دەگرن، بۆ نموونە سەیری سەرچاوەی ژمارە (7) بكە.
بەڵام ـ بە رای من ـ ئەگەر ئێمە چاوەڕێ بین تا وەڵامی هەموو پرسیارەكانی ئەم لێكۆڵینەوە زانستییە دەدرێتەوە، و هەردوولا پێكەوە بە ئەنجامێك دەگەن، ئەوا زۆرێك لە حیكمەتەكانی ئەم سوننەت و فرمانە لە دەست دەدەین. لە كۆتاییشدا وەڵامی پرسیارەكان وتەكەی ئەو پێغەمبەرە دەبێت كە (جوامع الكلم) ی پێدراوەو هەر ئەویش مەبەستەكە دەگەیەنێ هەروەك پەیڕەوانی ئەم سوننەتە لێی تێدەگەن. و چاكترین پێوانەی ئایینی و ئەقڵیش بریتییە لە: بل الانسان على نفسه بصيرة القيامة واتە: بەڵكو مرۆڤ خۆی شایەتە بەسەر خۆیەوە، و (لاضرر و لا ضرار) واتە: باوەڕدار بە پەیڕەوكردنی شەرعی خوا نە زەرەر دەكات نە زەرەر دەگەیەنێت.
ئەو كەسەی پەیامی پێغەمبەریش (صلی اللە علیە و الە وسلم) بەراست بزانێت، و گوێڕایەڵی فرمانەكانی بكات، پاداشتی لە دونیاو دوارۆژدا دەبێت. هەروەها نەزانینی حیكمەت لە جێبەجێكردنی هەر سوننەتێك ئەوە ناگەیەنێ ئەو كەسەی سوننەتەكە بە ئەنجام دەگەیەنێت بێ بەشبێت لە بەدەست هێنانی سوودەكانی، تەنها ئەوەندەیە كە زانینی حیكمەتێك یان كەڵكێكی چاوەڕوان كراو لە جێبەجێ كردنی ئەو سوننەتە ئیمان بەهێزترو زیاتر دەكات.
پەڕاوێزو سەرچاوەكانی نووسەر:
دنيس لامبولاي. (مترجم من الفرنسية) الشفاء بتدتليك القدمين، العلاج بالريفلوكسولوجي شركة دار الفراشة للطباعة والنشر والوزيع. ط: 1.، بيروت، لبنان.2003
سوتار، ج. (مترجم) العلاج الطبيعي بواسطة التليك الارتكاسي للقدمين واليدين. ترجمة مركز التعريب والبرمجة. ط: 1.، بيروت، لبنان: الدار العربية للعلوم، 1423 هـ.
العلاج بالضغط ( الرفلكسولوجي). الشبكة العالمية العنكبوتية
ww.khayma.com/cupping/reflex/reflex.htm العناية بالأقدام وعلم الإنعكاس (الرفلكسولوجي). عالم الصحة والجمال. الشبكة العالمية العنكبوتية
http://www.drnawal.com/arabic/footcare.html كارثر، م.، ويبر، ت.، ( مترجم) العلاج بتليك القدم. ترجمة مكتبة جرير. ط: 3. الرياض: مكتبة جرير، 2005م.
ليلى باهمام. العلاج بتدليك اليدين والقدمين. اليوم الإلكتروني. عدد الجمعة 4 رجب 1427 العدد 10389 السنة الأربعون.
الشبكة العالمية العنكبوتية http://www.alyaum.com/issue/page.php?IN=11389&P=27 محمد حسن صندقجي. المشي حافيا يخفف ألم روماتزم الركبة، رداسة مثيرة للجدل حول تخفيف الضغط على مفصلي الركبة والورك. جريدة الشرق الأوسط. عدد الخميـس 04 شـوال 1427 هـ العدد 10194. الشبكة العالمية العنكبوتية
http://www.asharqalawsat.com/details.asp?section=15&issue=10194&article=388994 محمد ناصر الألباني. سلسلة الأحاديث الصحيحة وشيء من فقهها وفوائدها. الرياض: مكتبة المعارف للنشر والتوزيع، 1415هـ.
EasyLingo, Version 2.0, for Windows 95/98/NT 4.0, Obeikan-Home Interactive, Pasadena, USA, 1999.
Reflexology for beginners, Regent Academy, London, Regent academy مصادر الصور: http://www.reflexologyinstitute.com/reflex_selftreat.php http://www.distanthealer.co.uk/reflexology.htm
سەرچاوە: سایتی (الاعجاز العلمي في القران و السنة)… بابەتی: (كان النبي صلى الله عليه وسلم يأمرنا أن نحتفي أحياناً) http://quran-m.com/container.php?fun=artview&id=936
ئەم بابەتە لە ژمارە 24 ی گۆڤاری هەیڤ دا بڵاوكراوەتەوە.
