پوچەڵكردنەوەی كردنەوەی گومانەكان

 

هەڵتەكاندنی ئەو گومانەی گوایا ئیسلام كۆرپەلەزانی لە نەتەوەكانی پێشین وەرگرتووە.

 

 

د.دارا گوڵ
daragull@hotmail.com

 

نێوەرۆكی گومانەكە:
لەكاتێكدا دوژمنانی ئیسلام لە تانەدان لە ئیعجازی زانستی لە قورئان و سونەتدا دەسەوسان بوون، دەبوو جگە دانپێدانان هیچی تر نەكەن، لەكاتێكدا ڕۆژ دوای ڕۆژ زانستی نوێ زیاتر ئەو ڕاستیانە دەسەلمێنێت و دەچەسپێنێت كە ئیعجازی زانستین، كەچی تەنها بۆ خۆ گێلكردن لە بەرانبەر ڕاستیدا، دێن و دەڵێن: ئەو ڕاستی و زانیاریانەی كە موحەمەد(صلی الله علیە وسلم) لە بواری كۆرپەلەزانیدا لێیان دواوە، هەموویانی لە نەتەوە پێشینەكانی وەك: یۆنان، پزیشكانی عارەب و خاوەن كتێبە پیرۆزەكانەوە وەرگرتووە!
بەڵگەشیان بۆو لێوەرگرتنە ئەوەیە كە هیپۆكرات و ئەرستۆ و گالن، هەموو ئەو قۆناخانەیان باسكردووە كە كۆرپەلە لە كاتی گەشەكردنیدا پێیاندا تێدەپەڕێت و هەمان ئەو قۆناخانەش ئەوانەن كە قورئان باسی كردوون، هەروەك ئەوەش دەڵێن: كە “حاریسی كوڕی كیلدە و نەزری كوڕی حاریس” تەواو لە زانستی پزیشكی و كۆرپەلەزانیدا شارەزا و لێزان بوون، ئەمەش سەرباری ئەوەی كە كتێبی پیرۆز یش “كتاب المقدس” قۆناخەكانی دروستبوونی كۆرپەلەی باسكردووە!
گومانكاران وا دەڵێن و دەپرسن: ئەمە چ ئیعجازێكە مسوڵمانان لێی دەدوێن و شانازی پێوەدەكەن! لە كاتیكدا ئەوەی وان پێی سەرسام و دڵخۆشن جگە چەند ئاماژەیەكی وەرگیراوی نەتەوەكانی پێشتر، هیچی دی نین و ئەوان نەتەوان، زۆر پێش ئیسلام ئەو بابەتەیان شیكردۆتەوەو قۆناخەكانیان ڕیزبەند كردوون. 

ڕووەكانی پوچەڵكردنەوەی كردنەوەی گومانەكە
1 _ ئەوەی گەلانی هاتووی پێش ئیسلام لەبارەی درووستبوون و گەشەكردنی كۆرپەلەوە باسیانكردووە، ئەوە زۆربەی گریمانە و خەیاڵكرد و ئەفسانەن و، لەسەر بەدواداچوون و لێكۆڵینەوەی گەشە و قۆناخەكانی كۆرپەلە دانەمەزراوون، ئەمەش لەبەر نەبوونی تەكنۆلۆجیای زانستیی پێویست لەبەردەستی لێكۆڵەر و پزیشكانی ئەوكاتدا، بەڵگەی ڕوونیش بۆ سەلماندنی ئەو ڕایە ئەو هەڵانەیە كە هەریەك لە هیپۆكرات، ئەرستۆ و گالن لە باسی درووستبوونی كۆرپەلەدا كردوویانە كە دەڵێن كۆرپەلە لە خوێنی بێنوێژی _ حەیز_ و تۆوی پیاو درووست دەبێت، یاخود گۆشت پێش ئێسقان درووست دەبێت.

2_زانستی پزیشكیی لە نێو عارەبی سەردەمی پێغەمبەردا لە لاوازترین زانستەكان بووە و، هەرچەند حاریسی كوڕی كیلدە و نەزری كوڕی حاریس تێیاندا وەك پزیشك بەنێو بانگ بوون، بەڵان ئەودەم زانستی پزیشكیی بە جادووەوە پەیوەست بووە و لە چەند كردەیەكی سەرەتایی وەك داخكردن، بڕینەوە و خوێن لێدەرهێنان تێنەپەڕیوە، هەروەها پەیوەست بە كۆرپەلەزانی و زانینی ئەوەی ڕەحم هەڵیگرتووە، ئەوا عارەبانی هاوكاتی پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) هیچیان لەبارەوە نەزانیوە، ئەوە نەبێت كە لە جووەكانەوە فێر بووبوون و هەڵە زیاتر هیچی دی نەبوون.
3_كتێبی پیرۆز ئەوەی تۆماركردووە كە كۆرپەلە لە خوێنی بێنوێژیەوە درووست دەبێت و تۆو دەیڕسكێنێت، هەروەك چۆن هەوێن ماست بۆ پەنیر دەگۆڕیت، تۆویش هاوشێوەی هەمان كردار لەگەڵ خوێنی حەیزدا دەكات و بۆ كۆرپەلەی دەگۆڕێت، هەروەها كتێبی پیرۆز ئەوەشی تێدا باسكراوە كە پێست و گۆشتی كۆرپەلە پیش ئێسقانەكانی دروست دەبن، بەڵان قورئانی پیرۆز پێچەوانەی ئەوەی لەزۆر جێیاندا باسكردووە و هەمان هەڵەی پاتە نەكردۆتەوە.
درێژەی پوچەڵكردنەوەكە:
یەكەم: دژئاراستەیی قورئان و سونەت بۆ شارستانیەتەكانی پێشین لە كۆرپەلەزانیدا
ئەوی لە مێژووی زانستەكان دەكۆڵێتەوە، ڕووبەڕووی زۆر بیردۆزی زانستیی دەبێتەوە كە بۆ ماوەیەكی درێژ زاناكان بە ڕاستیان دادەنان، بەڵان پێچەوانەی ئەوە بوون كە لە قورئان و سونەتدا هاتووە، دواتر ،دوای لێكۆڵینەوە، ئەوەیان بۆ دەركەوت كە ئەو بیردۆزانە هەر لە بنچینەوە ڕاست نەبوون و بەڕاست ژمێررابوون و، توێژینەوەكانیان ئەوەیان سەلماند كە هاتووی نێو قورئان و سونەت، ڕاست و تەواو و بێ هەڵەی ڕاستیەكانی كۆرپەلەزانییە.
لەوكاتەی مرۆ پێی ناوەتە سەر زەوی، مەسەلەی وەچەخستنەوەو زۆربوون یەكێك بووە لەوشتانەی كە سەرقاڵیان كردووە و، هەوڵی زۆری داوە ڕاڤەی ئەم دیاردەیە بە خەیاڵ و بۆچوونی جیاواز بكات، كە ئاماژە كردن بۆ ئاوا دیاردەیەك لە زۆرینەی شارستانیە كۆنەكاندا دەبینینەوە و، هەر لە ڕێی ئەو ئاماژانەشەوە دەتوانرێت لە مێژوو و پەرەسەندنی كۆرپەلەزانی بكۆڵرێتەوە تا ڕاست و چەوتی لێك هەڵاوێر بكرێت و، جیاوازی نێوان ئەوان بیردۆز و ئەو ڕاستیانەی لە قورئان و سونەتدا هاتووە بزانرێت، ئەوجا ئەو بڕیارە بدرێت كە ئایا قورئان ئەوەی لەبارەی زانستی كۆرپەلەوە باسی كردووە، لە ڕای گەلانی پێش خۆی وەرگرتووە و هێناوە یان نا.
مێژووی كۆرپەلەزانی
بەوەی لەبەردەستدایە مێژووی كۆرپەلەزانی دەچێتەوە بۆ زیاتر لە 6 سەدە پێش زایین، زانایانی بواری كۆرپەلەزانی ئەم زانستە بۆ 3 قۆناخی سەرەكی دابەش دەكەن، ئەوانیش:
یەكەم: قۆناخی باسكاری (الوصفیە)، ئەم قۆناخە لە سەرەتاوە تا سەدەی نۆزدەی زایینی بەردەوام دەبێت.
دووەم: قۆناخی كۆرپەلەزانی تاقیكاری (التجریبی)، لە سەدەی نۆزدەوە دەسپێدەكات و تا چلەكانی سەدەی بیست بەردەوام دەبێت.
سێیەم: قۆناخی تەكنیكی و ئامێركاری نوێ: ئەمەش ئەم قۆناخەیە كە هەنووكە مەی تێداین.
ئەوەی ئێمە لەم مێّژووەمان مەبەستە و باسەكەمان لەسەری وەستاوە، مێژووی پێش هاتنی ئایینی ئیسلامە، تا پێوەندی ئیسلام بە گەلانی پێش خۆیەوە و، ڕادەی ڕێكەوتنی یا ناكۆكی لەگەڵ وان گەلان سەبارەت بە كۆرپەلەزانی بزانرێت.
كۆرپەلەزانی لای میسریە كۆنەكان
لە میسری كۆندا هەندێك تۆماری كاتی پشتەكانی فیرعەنیی چوارەم و پێنجەم و شەشەم دۆزراونەتەوە، كە تێیاندا زیاتر لە 10 كەسی دوایەك نازناوی “بكەرەوەی وێڵاشی پاشا”یان هەڵگرتووە، دواتر لە ڕێوڕەسمێكدا دەبوو ئاڵایەك، كە “وێڵاشی پاشا”ی دەنواند، لە بەردەم كۆمەڵی فیرعەوناندا هەڵبگیرێت.
 

 

 

وێنەی ئاڵایەك”وێڵاشی پاشا” فیرعەون دەنوێنێت (kleiss 1964)

هەروا لە تێكەڵكردنێكی ئاشكرای زانست و جادوودا، هێزی جادوویی شاراوە دەدرایە پاڵ وێڵاش و، ئەوكات ژنانیان نوشتە و چاوەزاریان هەبوو كە لەكاتی دووگیانیی و منداڵبووندا ڕەنگیان دەكردن و، بۆوەش كە ژن منداڵبوونی ئاسان و سرووشتی دەستەبەر بكات، دەبوو پەنا بۆ حەتحەتۆكەیەك ببات كە وێنای ژنێكی دەكرد لە تەواوی ئارامیی و پشوودا لەسەر جێگەیەك ڕاكشاوە و، لە تەنیشتیەوە ئەو منداڵە بوو كە بە ئاسانی و بێگرفت بوو بووی. ئەم باوەڕەش تا سەردەمی یۆنانیە كۆنەكان درێژەی هەبوو، كە زانستی مەنتیقی وان كاریگەری لەسەر تێگەیشتنی زانستی كۆرپەلە هەبوو.
وە كۆنترین بۆنووس (وصفە)ە تۆماركراوەكانی سك پڕنەبوون، بۆنووسێكە كە بە هێڵی هیری (زمانی میسریە كۆنەكانە پێش هیرۆگلیفی) لەسەر گەڵای زەل نووسراوە و، ڕەگەزە سەرەكیەكانی ئەو بۆنووسەش پاشەرۆی تیمساح و چەند ڕەگەزێكی ترن.
میسریە كۆنەكان نەیانزانیوە تۆو چ ڕۆڵێكی لە درووستبوونی كۆرپەلەدا هەبووە، هەرچەند وا بۆی چوون كە پێوەندیەك لە نێوان ئەندامی نێرینە و تۆو و سكپڕیدا هەیە، ڕای زانستی لای وان وابووە كە تۆو لە دڕكە پەتكەوە سەرچاوە دەگرێت، ڕەنگە چاوەی ئەم باوەڕەشیان  بۆ وان كاهینان بگەڕێتەوە كە قوربانیان سەر دەبڕی و وایان باوەڕ بوو كە ئەندامی نێرینەی گا درێّژبۆوەی گازەرای پشتیەتی، هەر لەمەشەوە گرنگی زۆریان بە كۆتا 4 یا 5 بڕبڕە لە بڕبڕەكانی پشت دەدا، ئەمەش بەو بڕوایەی كە ئەو بڕبڕانەن لە پاراستنی ئاوی پیاو بەرپرسن.
كۆرپەلەزانی لای هندیەكان
لە بواری  زانستی كۆرپەلەدا نامەیەكی سانسكریتی كە بۆ ساڵی 1416ی پێش زایین دەگەڕێتەوە، دۆزراوەتەوە و پێی دەوترێت “گاربها ئوپانیشاد” (Garbha Upanishad) و نامەكەش باوەڕە كۆنەكانی پەیوەست بە كۆرپەلە وەسف دەكات و بۆ ئەمانەی خوارەوە ئاماژە دەكات:
•     بە یەكگرتنی تۆو و خوێن (مەبەست خوێنی بێنوێژیە) كۆرپەلە دێتە بوون.
•     لە دوای كردەی زایەندی (جنسی) كۆرپەلە دەبێتە كالادا (Kalada) واتە كۆرپەلەی تەمەن یەك ڕۆژ.
•     دوای حەوت ڕۆژ كۆرپەلە دەبێتە تۆو.
•     دوا تێپەڕینی دوو هەفتە كۆرپەلە دەبێتە  قەوارەیەكی خڕ.
•     دوای یەك مانگ دەبێتە قەوارەیەكی تێكبەستراو (متماسك).
•     دوای تێپەڕبوونی دوومانگ سەر درووست دەبێت.
•     دوای سێ مانگ ناوچەكانی پەلەكان دەردەكەوون.
ئەوەی ڕوونە ئەم وەسفانە لەگەڵ ڕاستیدا یەكناگرنەوە و بەخوێی چێشتیش ناگەنە یەك، ئەم وێنایە ڕۆڵی خەیاڵ لە رۆنانی كۆشكی گەشەكردنی كۆرپەلەدا دەردەخات و، ئەوە دەسەلمێنێت كە ئەم دابەش و قۆناخكاریە ناواقیعیەی لە گرابها ئوپانیشدا هاتووە، جگە زادەی خەیاڵ مناڵی هیچ شتێكی تر نیەو، ئەوی لە قورئانی پیرۆزدا هاتووە تەواو لەم دابەشكاریە جودایە و جگە دژیەكی هیچ شتێكی دی لە نێوانیاندا نیە.
كۆرپەلەزانی لای یۆنانیەكان
یۆنانیە كۆنەكان یەكەم كەس بوون زانستیان بە لۆژیكەوە پەیوەست كردووە، ئەمەش بە لێكدانەوەو شیكاری تێبینیەكانیان بە لۆژیك نەك بەستنەوەیان بە هێزی جادووی شاراوەوە، بەڵان لەگەڵ ئەم پێشكەوتنەشیاندا لۆژیكی وان لەگەڵ ڕاستیە زانستیە چەسپاوەكاندا ڕێك نەهاتنەوەو ڕاڤەكانیان لەڕاستیەوە دوور مانەوە، ئەمەش لەبەر وەی كە ژیریی بە تەنها ناتوانێت لەسەر ڕاستیەكان بووەستێت و وەك خۆیان لێكیان بداتەوە، دەنا گومانی هەر بۆ درووست دەبن و لۆژیكەكەی پڕ دەبێت لە ئەفسانە.
لێرەشدا یەكەم كەسێك لەو كارە دوواوە هیپۆكراتە، ئیجا ئەرستۆش بە توێژینەوەكانی لە بواری كۆرپەلەزانیدا ناوبانگی دەركرد و، دواتر لە سەدەی دووی زاییندا گالن دەركەوت.
لێرەوەیە هەندێك بێباوەڕ دێن و دەڵێن: هەرچی لە قورئان و سوننەتدا لە بارەی كۆرپەلەزانی هاتووە، هیچ نیە تەنها چەند ئاماژەیەك نەبێت كە ئیسلام لە زاناكانی پێش خۆی وەریگرتوون، بۆمەش ئەوە دەكەنە بەڵگەی خۆیان گوایا: هەرسێ زاناكە (هیپۆكرات، ئەرستۆ و گالن) قۆناخەكانی گەشەو پەرەسەندنی كۆرپەلەیان وەك ئەوەی لە قورئاندا هاتووە باسكردووە، بۆیە لێرەدا ئەو گەشە و قۆناخانە باسدەكەین كە وان زانایان خۆیان باسیان كردوون، هەتا ئەو جیاوازیەی كە لە نێوان ئەوەی وان و ئەوەی لە قورئاندا هاتووە ئاشكرا بێت.
 
یەكەم: قۆناخەكانی گەشەی كۆرپەلە لای هیپۆكرات

هیپۆكرات

دەقی گوتەی هیپۆكرات وەرگێڕانە كوردیەكەی
Stage 1: sperm قۆناخی یەكەم: تۆو
Stage  : mother‌s blood
Descends around the membrane قۆناخی دووەم: خوێنی دایك بە دەوری پەردەكەدا دادەبەزێت
Stage 3: flesh, fed through umbilicus قۆناخی سێیەم: گۆشت، لە ڕێی ناوكە پەتكەوە خواردن وەردەگرێت
Stage 4: bones قۆناخی چوارەم: ئێسك

دووەم: قۆناخەكانی گەشەی كۆرپەلە لای ئەرستۆ

ئەرستۆ

دەقی گوتەی ئەرستۆ وەرگێڕانە كوردیەكەی
Stage 1: sperm قۆناخی یەكەم: تۆو
Stage 2: catamenia menstrual blood قۆناخی دووەم: خوێنی بێنوێژی _حەیز_
Stage 3: flesh قۆناخی سێیەم: گۆشت
Stage 4: bones قۆناخی چوارەم: ئێسكەكان
Stage 5: around the bones grow the fleshy parts قۆناخی پێنجەم: بەشە گۆشتیەكان بە دەوری ئێسكەكاندا دروست دەبن.

سێیەم: قۆناخەكانی گەشەی كۆرپەلە لای گالن

دەقی  گوتەكەی گالن واتاكەی بەكوردی
Stage 1  : the two semen قۆناخی یەكەم: هەردوو تۆوەكە
Stage 1B: plus menstrual blood قۆناخی یەكەم (ب): لەگەڵ خوێنی بێنوێژی
Stage 2  : unshaped flesh قۆناخی دووەم: گۆشتی شێوە نەگرتوو
Stage 3  : bones قۆناخی سێیەم: ئێسكەكان
Stage 3B: flesh grows on and around the bones قۆناخی سێیەم (ب) : گۆشت بە دەور و لەسەر ئێسكەكان دروست دەبێت

چوارەم: قۆناخەكانی گەشەی كۆرپەلە لە قورئانی پیرۆزدا، وەك گومانبەر باسیكردووە
گوتەی قورئان “بە پێی ڕیزكردنی گومانكار” واتاكەی بەكوردی
Stage 1: nutfa sperm قۆناخی یەكەم: تۆو
Stage 2: alaga clot قۆناخی دووەم: خوێنی مەییو
Stage 3: mudagha piece or lump of flesh قۆناخی سێیەم: پارچەیەك گۆشت
Stage 4: adaam bones قۆناخی چوارەم: ئێسك
Stage 5: dressing the bones with muscles قۆناخی پێَنجەم: پۆشینی ئێسكەكان بە گۆشت

لێرەداو پێش ئەوەی ئەو جیاوازیانە نیشان دەین كە لە نێوان ڕیزبەندیەكەی ئەوان سێ زانا و قورئانی پیرۆزدا هەن، دەبێت ئەوە  بڵێین كە گومانكاران لەخۆوە قۆناخانێكیان درووستكردوون و وەپاڵ قورئانیان داوخوێن، بەڵام لەڕاستیدا لە قورئاندا نین، چونكە قۆناخەكانی كۆرپەلە لە قورئاندا ڕوونن و لە جێیەك زیاتردا ئاماژەیان پێكراوە، خوای عالەمیان دەفەرمووێت:

لێرەوە ئەوەمان بۆ دەردەكەوێت كە گومانگار هەندێك ناوی بۆ هەندێك قۆناخی كۆرپەلە داناون كە بوونیان لە قورئاندا نیە و وەسفی ڕاستەقینەی ئەو قۆناغانە نین.
گەر بە خێرایی سەرنجی قۆناخەكانی درووستبوونی كۆرپەلە لای “هیپۆكرات، ئەرستۆ و گالن” بدەین، ئەوا دەبینین ئەو قۆناخانە لای وان زانایان تەواو لەو ڕیزبەندیانە جیاوازن كە قورئان بۆ قۆناخەكانی كۆرپەلەی كردوون و زانستی نوێش سەلماندوونی. لای هیپۆكرات سەرچاوەی كۆرپەلە خوێنی حەیزە، ئەرستۆ سەرچاوەكەی دەباتەوە سەر خوێنی حەیز و تۆوی پیاو و، گالنیش لە گەڵ هیچیان نیەو بە ڕای ئەو كۆرپەلە لە هەرسێ خوێنی حەیز و ئاوی پیاو و ئاوی ئافرەتەوە درووست دەبێت، كەواتە چ لێكچونێك لە نێوان ئەم بۆچوونانە و ئەوی لە قورئانی پیرۆزدا هاتووە هەیە، كە كۆرپەلە لە هەردوو پیاو و ژن درووست دەبێت؟ چونكە نوتفەی امشاج تێكەڵێكە لە ئاوی پیاو و ژن و بە پێی گوتەی قورئانی پیرۆز  خوێنی حەیز بە هیچ  جۆرێك بەشداری لە درووستبوونی كۆرپەلەدا ناكات.
بەم شێوەیە بینیمان چۆن قورئان خۆی لەو هەڵە گەورەیە بواردووە كە وان سێ‌ زانایان پێكەوە تێی كەوتوون و لەسەری كۆكن.
هەروا وەك لەپێشدا ڕوون كرایەوە ئەوان هیچ شتێكیان لە بارەی دوو قۆناخی دوای نوتفە و پێش ئێسقان نەگوتوە، كە ئەوانیش (هەڵواسراو و جوراون “المچغە والعلقە” )، كەواتە پێغەمبەر لەكوێوەی هێنان گەر لای خودای گەورەوە نەبێت؟ لە كاتێدا دوو وەسفی زۆر تەواو و ووردی ئەو دوو قۆناخەن.
ئایا وازهێنانی پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) لەو هەڵانەی هیپۆكرات و ئەرەستۆ و گالن و، هێنانی ئەوەی زانستی نۆی سەلماندوویەتی، بەڵگەی ڕاستیی ئەوە نیە كە لە قورئان و سوننەتدا هاتووە؟
ئەرەستۆ لە توێژینەوەكەیدا بیروبۆچوونی سەردەمەكەی هێناوە و لە ژێر دوو گریمانەدا پۆلینی كردوون:
یەكەم:  كۆرپەلە لە تۆوی پیاودا ئامادەیە و هەركات ئەو تۆوە گەیشتە ڕەحم پێكدێت،ئینجا گەشە دەكات وەك چۆن تۆوی ڕوەك لە زەویدا گەشە دەكات و هەر بەو جۆرەش خواردن لە ڕەحمەوە وەردەگرێت.
 

دووەم: كۆرپەلە لە خوێنی بێنوێژیەوە درووست دەبێت و تۆوی پیاو دەیڕسكێنێت، وەك چۆن هەوێن ماست بۆ پەنیر دەگۆڕێت، تۆویش هاوشێوەی هەمان كردار لەگەڵ خوێنی حەیزدا دەكات و بۆ كۆرپەلەی دەگۆڕێت و، بە هیچ جۆرێك تۆو ڕۆڵی لە بەدیهاتنی منداڵدا نیە، بەڵكو ڕۆڵێكی لاوەكی هەیە وەك چۆن ڕۆڵی هەوێن لە دروستكردنی پەنیردا لاوەكیە.
ئەرەستۆ خۆی زیاتر لایەنگیری بۆچوونی دووەمی كردووەو پێی ڕاستتر بووە، هەروەها ئەرەستۆ لە لایەنگرانی بیردۆزی لەخۆوە درووستبوون بووە كە دەڵێت: كرم و ووردە زیندەوەرانی تر لە شتی لێكهەڵوەشاو و بۆگەنكردووەوە درووست دەبن، هەربۆیەش پێی وابووە كۆرپەلە لە خوێنی بێنوێژیەوە درووست دەبێت. ئاشكرایە ئەو بیردۆزەش كاتێكی دوور و درێژ باو و باوەڕپێكراو بوو هەتا لویس پاستۆر هات و ساڵی 1864″ز” زانستیانە پووچی كردەوە و لە ناوی برد.
لەو كاتەوە كە ئەرەستۆ بیردۆزە باوەكانی سەردەمی خۆی سەبارەت بە درووستبوونی كۆرپەلە پوخت كردوون و لێی توێژیونەتەوە، جەدەلی نێوان لایەنگرانی بیردۆزی كۆرپەلەی تەواوی بچوككراوەی نێو ئاوی پیاو و، لایەنگرانی كۆرپەلەی تەواوی بچوككراوەی نێو هێلكەی ئافرەت، بەردەوام بوو و، هیچ یەكێك لە لێكۆڵەران بۆ ماوەی 2000 ساڵ بیریان بەلای ئەوەدا نەچووە كە هەردوو ڕەگەزی نێر و مێ وەك یەك، بەشداری لە درووستبوونی كۆرپەلەدا دەكەن.
ئەو جەنگەش هەتا سەردەمی ڕێنیسانس و بگرە تا سەرەتای سەدەی بیست بەردەوام بوو، كە لەوێدا هەڵەیی هەردوو بیردۆزەكە دەركەوت و هەدووكیان بە جووت بە یەكجاری بە خاك سپێرران.
لێرەدا بەئاشكرا ئەوە دەردەكەوێت، كە مرۆڤایەتی تا كۆتایی سەدەی نۆزدە، نەیتوانیوە ئەوە بزانێت كە كۆرپەلە لە تێكەڵاو بوونی ئاوی نێر و مێ درووست دەبێت، و ئەوەشی تەنها لە سەدەی نۆزدەدا بەهۆی زانستە تاقیگەییەكانیەوە بۆ سەلما. لەكاتێكدا قورئانی پیرۆز  پێشدەستی لە ئاشكراكردنی هاوبەشیی “نێر و مێ” لە درووستبوونی كۆرپەلەدا كردووە و ڕایگەیاندووە كە كۆرپەلە لە نوتفەی ئەمشاجەوە درووست دەبێت، كە ئەویش لە تێكەڵاو بوونی ئاوی نێر و مێ پێكدێت، پەروەردگار دەفەرمووێت: إِنَّا خَلَقْنَا الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعاً بَصِيراً ” (‏ الإنسان‏:2)‏ ئەو دوو بیردۆزەش كە باسكران لای هەمووان چەسپاو بوون و وەك حەقیقەتێكی جێگیر و  گومانهەڵنەگر دەهاتنە ئەژمار  و جێی چەند و چوون نەبوون، بەڵام ئەم بۆچوونە لە بەردەم زانا مسوڵمانەكاندا ڕێگر نەبووە لە وەی ڕای قورئان بەسەر وان ڕایاندا پەسەند بكەن، لەوانەش ئیبن حەجەر و هەروا ئیبنول قەیم كاتێك گوتویە: “كۆرپەلە لە هەردوو ئاوی پیاو و ئافرەتەوە بەدی دێت، پێچەوانەی ئەوەی تەبائیعییەكان بانگەشەی دەكەن كە دەڵێن تەنها لە ئاوی پیاو درووست دەبێت”
هەروەها قورتوبی گوتویە: “خوای گەورە لەم ئایەتەدا  يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ. [الحجرات:13].  ئەوەی ڕاگەیاندووە كە درووستكراوانی لە نێر و مێ درووست كردوون” و ئەوانەشی پەرچ داوەتەوە كە گووتویانە درووستكراوان لە یەك ئاو درووست دەبن و دەڵێت: “درووستكراوان دەبێت لە هەردوو ئاوی پیاو و ئافرەتەوە بێن لە بەر ئەو ئایەتە، كە ئەوەش دەقە و لێكدانەوە (تأویل) هەڵناگرێت”
لێرەدا دەپرسین لە كاتێكدا قورئان پێچەوانەی ڕای باوی سەردەمی خۆی و پێش و دوای خۆشی ڕاگەیاندبێت، لەوەدا كە گوتویە كۆرپەلە بەیەكسانی لە ئاوی پیاو و ژنەوە درووست دەبێت، نەك تەنها یەكێكیان، ئیتر چۆن گۆمانكاران دەڵێن گوایە قورئانی پیرۆز زانیاریەكانی بواری كورپەلەزانی لە گەلانی پێش خۆیەوە وەرگرتووە؟؟
دووەم: زانیاریەكانی پێش ئیسلامی گەلەكەی پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) لە بارەی كۆرپەلەزانیەوە
پلەی زانستە باوەكانی سەردەمی پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) لە نێو گەلەكەیدا و پێش بوونی بە پێغەمبەر جیاوازە، بەهێزبوون ئەو زانستانەی پێوەندی بە دەوروبەریانەوە هەبووە وەك: شیعر، هەستكردن بەو شوێنەی ژێر زەوی كە ئاوی تێدا كۆبۆتەوە، مەزەندە كردنی كاتی باران بەگوێرەی جوڵەو پێگەی ئەستێرەكان، شارەزابوون لە شوێنپێ هەڵگرتنی كەسانی تردا، بەڵان زانستانی تری وەك پزیشكیی تێیاندا لاواز بوون، هەرچەندیش پزیشكی وەك حاریسی كوڕی كیلدە تێیاندا بە نێوبانگ بووە، بەڵام ئەویش پیشەكەی زیاتر بە جادووەوە پەیوەست بووە و كارەكەی زۆرتر لەسەر ئامرازە سەرەتاییەكانی وەك: داخكردن، بڕینەوە،خوێنلێدەرهێنان، چارەكردن بە ڕووەك و حیجامەوە وەستاوە و، هەندێك زانستیش كە لەسەر پایەیەكی لۆژیكی نەوەستاون تێیاندا بڵاوبووە وەك: ئەستێرەگتنەوە و ناوچاوان خوێندنەوە بۆ زانینی كارە غەیبیەكانی ئێستاو داهاتوویان. لێرەدا دەپرسین و دەڵێین: ئەگەر ئەمە حاڵی گەلەكەی پێغەمبەر بێت كە لە نێویاندا ژیاو لێیانەوە فێربوو، ئەدی لەكوێوە ئەو توانایەی هێنا ئەو ڕاستیە زانستیانە كەشف بكات كە لە باڵاترین پلەی وردیدان، لەكاتێكدا ئەو پێغەمبەرێكی نەخوێندوو بوو (صلی الله علیە وسلم)، نووسین و خوێندنەوەی نەدەزانی؟!
دیارە زانستی ئەو پێغەمبەرە بەڕێزە (صلی الله علیە وسلم) زۆرترلەسەر چاودێریكردنی مەڕ و شوانیی، هەندێك كاروباری جەنگ و سیاسەت و، بەسەرڕاگەیشتنی هەندێك كاروباری دادوەریدا كورت بووبوەوە و، لە ژیانیدا تەنها چوار جاران بواری بۆ ڕەخسا تا گەشتی یەمەن، بەمەبەستی بازرگانی بەسامانی خەدیجەی دایكی ئیماندارانەوە (خ.ل)، بكات و، تەنها جارێكیش چووە بۆ بوسرا لە شام،ئەوەش دوورترین شوێنە پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) بینیویەتی.

بەڵام كۆرپەلەزانی و زانینی ئەوەی لە ڕەحمدایە، لای عارەبانی كاتی پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) ئەوا باری لە زانستەكانی تر باشتر و ڕاستتر نەبووە و بگرە لەوانیش گەلێك خراپتر بووە، چونكە گەر وان توانیبێتیان ئەستێران ببینن و پەیوەستی بە چەند دیاردەو ڕووداوێكی ناڕاست و نا لۆژیكەوە بكەن، یان چەند نیشانە و ماكی چەند نەخۆشیەك ببینن و بە گوێرەی توانا پێشكانیان بە دەرمانی هەبوو تیماریان بكەن، ئەوا كۆرپەلەزانی و ئەوی پەیوەست بووە بەم بوارەوە غەیب و نادیار بووە بۆیان، چونكە ئەوكات كەس توانای بینینی ڕەحم و ئەوی هەڵیگرتووەی نەبووە، بۆیە ئەم زانستەش لای وان چۆتە قاڵبی جادوو و ئەفسانە و لێكدانەوە نازانستی و نالۆژیكیەكانەوە، بەڵام بە لێكدانەوەی نزیكبوونەوەی پیاو و ئافرەت و بینینی ئاوی پیاو بۆ ئەوە چوون كە مرۆ لەئەنجامی ئەو جووت بوونەو لە ئاوی پیاوەوە درووست دەبێت، بەڵام ئەوەی بە وردی قۆناخ و گەشەی كۆرپەلە بزانن و پەی بە كاتی درووست بوونی بەشەكانی وەك: كۆشت و ئێسقان ببەن، یاخود كەی لە ڕوكەشدا دەزانرێت كۆرپەلە كوڕە یان كچ، ئەوا نەك بۆوان كە گەلێكی دواكەوتووی دەمی خۆیان بوون بەڵكە بۆ گەلە تەواو پێشكەوتووەكانی ئەوكات و پێش و دوای ئەوكاتیش ئەوە كارێكی دەست پێڕانەگەیشتوو بووە و ئەوان زانیاریان نزیكی 2000 ساڵی تەواوی خایاند تا مرۆڤایەتی تێیان گەیشت و پێیان گەییشت، ئیدی چۆن دەكارێ ئەوە وەپاڵ پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) بدرێت كە ئەوان زانیاری و وەسفی ئەوان قۆناخی لە كەسێكی كەم زانستی گەلێكی بێزانستەوە وەرگرتبێت، بێوەی كەس بزانێت زانیاریەكانی لە گەلانی دووردەستی پێشكەوتووی ئەوكات و بەهۆی تاكە پزیشككارێكەوە دەست بكەوێت و، ئنجا ڕاستیان لە چەوت هەڵاوێرێت و لەنێو كتێبێكدا كە قورئانە لە لووتكەی ڕوانبێژیدا و بەشێوازێكی سەر سووڕهێنی زانستی ڕێكیان بخات؟ ئەمە بێئەوەی وەك بانگەشەی بەرنامەكەی پێویستی بە ئاوا زانیاریەكی ورد بێت كە بۆ كەسانی ئەوكات نا مەفهوم بوون و جگە لە بەستنەوەی بە توانای پەروەردگارەوە بۆ درووستكردن و دووبارە زیندووكردنەوە، لە درێژەی ڕیزبەندیە زانستیەكەی ئەوان قۆناخ و دابەشكاریدا سوودیان نەبردووە و هیچ پێویست نەبووە بەوان بێژێت (صلی الله علیە وسلم) كەنگێ لە ڕووكەشدا و لە سكی دایكیدا دەتوانرێت بزانرێت كۆرپەلە كوڕە یان كچ! كەواتە دانانی ئەم هەموو گریمانەیە كە پێغەمبەرێكی نەخوێندەوار ئەو هەموو كارانەی كردبێت جگە خۆگێلكردن و نەبینینی ڕۆژی ڕوناكی حەقیقەت و داننەنان بە پێغەمبەرێتی پێغەمبەردا (صلی الله علیە وسلم) نەبێت، چی تر هەڵدەگرێت و چی دی لێدەخوێندرێتەوە؟ لەكاتێكدا زۆر ئاشكرا دیارە و وەك لە پێشیشدا ڕوونكرایەوە سەرچاوەی مرۆیی ئەوان زانیاریان تەواو لیخن بووە و گەورە عەقڵانی ئەو بوارە: ئەرەستۆ، هیپۆكرات و گالنی یۆنانی و، میسری و  هیندیە كۆنەكانیش تەواو بە هەڵەداچوون  و زانیاریەكانیان لە زۆر جێگادا سەرلەبەر هەڵەبوون، ئیتر چۆن موحەممەد (صلی الله علیە وسلم) زانیاری ڕوونی لە كانیاوێكی لیخن و زانستی درووستی لە سەرچاوانی نادرووستەوە بۆ مە گواستۆتەوە، لە كاتێكدا تا دنیا بمێنێت و زانست وەپێش بچێت ئەو زانیاری و قۆناخبەندیانەی ئەو كردوونی (صلی الله علیە وسلم) ڕوونتر و باشتر دەردەكەون و دەچەسپن؟!
هەروا ئەگەر پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) لە نێو گەلەكەیدا بە ڕاستگۆی دەستپاك ناسرابێت، ئایا لەگەڵ خەڵكیی ڕاست و لەگەڵ خوای بێهاوتا ناڕاست دەبێت و بەناوی ویەوە ناڕاست دەڵێت؟ بێگومان نا، خۆ ئەگەر ئەو زانستەی لە حاریسی كوڕی كیلدە و نەزری كوڕی حاریس، یا هەر كەسێكی ترەوە وەربگرتایە، وەك گومانكاران دەیڵێن، ئەوا بێ سێ و دوو دەیفەرموو كە لە ئەوانی وەرگرتووە و نەیدەگووت كە ئەوە گووتەی خودایە، ئەمە لەكاتێدا وەك ڕوونكرایەوە ئەوان پزیشكان خۆیان هیچیان لەو بارەوە نەزانیوە هەتا لێیانەوە وەربگرێت، دیارە ئەوی خۆی شتێك نەزانێت چۆنی فێری خەڵكانی دی بكات؟!
ئەوی ڕوونە گەلی پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) ئەوكات ئەفسانەو بیری پووچ تێیاندا بڵاوبووە و، زۆرێك لە زانیاریەكانیان، هەروەك زانستی نوێ سەلماندوویەتی، هەڵە بوون یا تێكەڵێك بوون لە هەڵە، خۆ گەر ئەو خەڵكانە چاوەی زانیاریەكانی پێغەمبەر بن، كە وانیە، ئەدی چۆن توانی ڕاستیان كە دەگمەنە لە چەوت و بێفەڕیان كە زۆرینەیە هەڵاوێرێت؟
ئاشكرایە قورئانی پیرۆز كتێبی زانیاری و زانست نیە، بەڵكە كتێبی ڕینموویی و هیدایەتە، بەڵام خودای پەروەردگار ئیرادەی وایە هەندێك ئاماژەی زانستی تێدا بن كە ئەوكات ڕۆڵێكیان لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازی ئیسلامیدا نەبووە و، هیچ بەشدارییەكیان لە تەشەنەكردنی ئیسلامدا نەبووە، كەس ئەوەی پێنەگەیشتووە كە لەكاتی پێغەمبەری خوادا (صلی الله علیە وسلم) تاكە كەسێك بەهۆی بوونی ئیعجاز لەو ئایەتانەی ئێستا پێیان دەڵێین ئایەتەكانی ئیعجاز لە بواری كۆرپەلەزانیدا، موسڵمان بووبێت، بەڵكو هەركەس لە سەرەتای هاتنی پەیامی ئیسلامدا ئیمانی هێنابێت، ئەوە زیاتر لەبەر عەقیدەی یەكپەرستی بێخەوش بووە كە لەگەڵ فیترەتی ساخدا دەئاخاوێت و لە بەر ئەوە بووە كە ئیسلام داوای ئاكار و ئادابی بەرز دەكات، خوای كاربەجێ دەفەرمووێت: وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا  النسا‌ء:36.
خۆ ئەگەر ئەو ئاماژانە هیچ كاریگەریەكیان لەسەر بڵاوبوونەوەی بانگەوازی ئیسلامی لەكاتی پێغەمبەردا (صلی الله علیە وسلم) نەبووبێت، چی ئەوە پێویست دەكات گوتەی ناڕاست _ دوور لەئەو  _ بڵێت و ئەو زانیاریانە لە كەسانی دیەوە وەربگرێت؟؟!! ئاشكرایە هیچ ژیریەك ئەمە ناسەلمێنێت و هیچ عەقڵێك بڕوا بەمە ناكات. بەڵكو ژیر و خاوەن ئاوەز ئەوەی زیاتر بۆ ئاشكرا دەبێت كە ئاوا زانیاریەكی ورد و قۆناخبەندیەكی تەواو دروست، لەو سەردەم و بۆ كەسێكی نەخوێندەوار، تەنها لە لایەن بەدیهێنەری كۆرپەلەوە كە خوای میهرەبانە بەدەست دێت و، لە غەیری ویەوە بەهیچ جۆرێك مومكین نیە و دەستپێڕاگەیشتنی مەحاڵە.
سەرچاوە: موسوعة حقائق الاعجاز العلمی فی القران الكریم و السنة النبویة فی مواجهة الشبهات/ المجلد الثالث
www.eajaz.org

 ئەم بابەتە لە ژمارە (26) ی گۆڤاری هەیڤ دا بڵاوكراوەتەوە