هەندێك لەو ڕەخنانەی لە قورئان دەگیرێت

ن: د. كەریم ئەحمەد    Karimdawody@yahoo.com

 

دەروازە: كاریگەری نەرێی ریوایەتەكان لەسەر قورئان:

 ئەوانەی ڕەخنەیان لە قورئان گرتووە لەم سەردەمەدا پشتیان بە هەندێك شت بەستووە كە یارمەتی داون، لەوانە:

1. ئەو هەموو ریوایەتە لاواز و هەڵبەستراوانەی دەربارەی نووسین و كۆكردنەوەی قورئان ریوایەت كراون.
2. ئەو هەموو ریوایەتە لاواز و هەڵبەستراوانەی دەربارەی ناسخ و مەنسوخ هاتوون.

ڕاستە ئەمانە تاڕادەیەك بەڵگەی ئەمانەتی زانستین، بەڵام لەولاشەوە بەڵگەن لەسەر دوو شت:

یەكەم : هەست نەكردن بە بەرپرسیارێتی بەرامبەر نەوەكانی داهاتوو.

دووەم: هەست نەكردن بە گەورەیی ئەو ئیشەی كە دەیكەن، ئەویش قسەكردنە لە كتێبی خوادا، ئەو كتێبەی كە   خوا دەربارەی فەرموویەتی ” احكمت اياته” و پەیمانی كۆكردنەوە و پاراستنی داوە.

3. ئەو ئیسرائیلییات و ریوایەتە هەڵبەستراو و لاوازانەی زانایانی تەفسیر ریوایەتیان كردووە لە تەفسیرەكانیاندا دەربارەی واتا و مەبەستی ئایەتەكان.
4. ئەو هەموو ریوایەتانەی زانایانی شیعە داویانەتە پاڵ ئیمامەكانیان دەربارەی ڕوودانی گۆڕانكاری لە قورئاندا و دەسكاریكردنی قورئان لەلایەن هاوەڵانەوە و بوونی موسحه‌فی فاتیمە و جەفر و جامیعە و سورەتی ویلایەت و… هتد.

بەكورتی، زۆرێك لەو ریوایەتانەی دەربارەی قورئان ریوایەت كراون لە هەندێك بوارەكانی  زانستەكانی قورئان كاریگەری نەخوازراویان هەبووە لەسەر ئیسلام بە گشتی و قورئان بە تایبەتی، وە دەتوانم بەدڵنیاییەوە بڵێم  ئەو كاریگەرییە نەخوازراوانەی ریوایەتە هەڵبەستراو و لاوازەكان، لەسەر ئیسلام هەیانبووە هیچ شتێكی تر نەیبووە، وە ئەو زیانەی ئەو ریوایەتانە لە ئیسلامیان داوە هیچ دوژمنێك لێی نەداوە، هەر لە قورئانەوە بیگرە تا مێژووی ئیسلام، هەر بۆیەشە دوژمنانی ئیسلام زۆر جەخت دەكەنەوە لەسەر باسكردنی ئەو جۆرە ریوایەتانە!  ئەگەر ئەوانەی هەڵیانبەستووە لە دوژمنكاری ئیسلامەوە، وە یا لە نەزانی وە لەبەر بەرژەوەندییەكی تەسك هەڵیان بەستووە، بەڵام ئەو زانایانەی بە زیندوێتی هێشتوویاننەتەوە یا لەبەر ئاسۆ تەسكی، وەیا لە هەستنەكردن بە بەرپرسیارێتی بووە، ئەگینا ئەگەر كەمێك ژیری و لۆژیكیان بخستایەتە كار نەدەبوایە ئەو كارە بكەن. ڕەنگە بوترێت ئەو شتانە لە ڕووی ئەمانەتی زانستییەوە كراوە، بەڵام ئەمانەتی زانستی ئەوە ناگەیەنێت هەر نەزانێك یا ناحەزێك لە جێی خۆیەوە ناماقوڵییەكی كردبێت تۆ بێی بیگێڕیتەوە با هەڵە و بێ بنەماییەكەشی وەكو ڕۆژی نیوەڕۆ دیاربێت، بە بیانووی ئەوەی كە مادەم من بەسەنەدەوە ریوایەتم كردووە ئیتر گەردنی خۆمم ئازادكردووە و بەرپرسیارێتییەكەم خستۆتە ئەستۆی خوێنەر، بێ ئەوەی بەخۆی بزانێت چ بیانوویەكی داوەتە دەستی دوژمنانی ئیسلامەوە بۆ ئەوەی تانەی لێدەن و ڕەخنەی لێبگرن.

     ئەم قورئانە وەكو بینایەكی زۆر گەورەو جوان و تۆكمە وایە كە هەموو خشتەكانی جوان و تۆكمە بن و لەجێی خۆیاندا دانرابن و بە تێپەڕبوونی ماوەیەكی زۆر بەسەریدا (زیاد لە هەزار و چوارسەد ساڵ) نە درزێكی تێكەوتبێت وە نە خشتێكی تێكچووبێت، بەڵكو بە پێچەوانەوە لە گەڵ تێپەڕبوونی كاتدا جوانتر و تۆكمەتر بووە، بەڵام لەولاوە كەسانێك بێن باسی كات و چۆنێتی دروستبوونەكەی بەجۆرێك بكەن كە پێچەوانەی ئەم تۆكمەیی و جوانی و ڕێكییەی بێت و وای باسبكەن كە لەسەر بناغەیەكی ناپتەو دامەزرابێت و خشتەكانی بێ ڕەچاوكردنی هیچ بنەمایەكی ئەندازیاری خرابنە سەر یەك! ئایا باوەڕ بەو ڕاستییانە دەكەیت كە بەچاوی خۆت دەیانبینی یا ئەو قسانەی ئەو كەسانە دەیگێڕنەوە؟ قورئانیش بەهەمان شێوە، كاتێك تەماشای دەكەیت و لێكۆڵینەوەی لەسەر دەكەیت دەبینی سەرتاپا ڕێكوپێكی و تۆكمەیی و جوانییە، نەك هەموو وشەیەكی بەڵكو هەموو پیتێكی لە جێی خۆیدایە و هەزار و چوارسەدساڵ لەمەوبەر چۆن نوسراوەتەوە ئاوها بێ زیاد وكەم ماوەتەوە و كەس نەیتوانیوە پیتێكی لێ بگۆڕێت و سەرەڕای نەبوونی چاپخانە و نووسینەوەی بە جیا جیا لەم وڵات و لەو وڵات بە دەسخەت لەگەڵ ئەوەشدا كەمترین جیاوازی لە نێوان

دوو نوسخەیدا نییە⁽¹⁾. نەك هەر ئەوەندە بەڵكو زانستی نوێش بێت و دەیان بەڵگەی بەرجەستە بداتە دەستەوە لەسەر ڕاستێتی زانیارییەكانی ناوی و ڕۆژگاریش بە بەردەوامی ڕاستی زانیارییە ڕابردوویی و بەڵێن و هەواڵە داهاتووییەكانی دەربخەن، بەڵام لەولاوە هەندێك ریوایەت بخوێنیتەوە كە ئەگەر باوەڕیان پێبكەیت پێچەوانەی ئەو ڕاستییانەت بەدەستەوە دەدەن و ئەو متمانەیەی قورئان خۆی لە دڵ و مێشكتدا دروستی دەكات ئەوان لەقی دەكەن!.

با بە نموونەیەك ئەم ڕاستییە ڕوون بكەینەوە:  ئەو ریوایەتەی كە دەڵێت سورەتی ئەحزاب ئەوەندەی سورەتی بەقەرە بووە بەڵام نەسخ كراوە⁽²⁾! ئەوەی ئەمەی ریوایەت كرد ئەگەر كەمێك ژیری و لۆژیكی بخستایەتە كار ئاوها شتێكی ریوایەت نەدەكرد كە پێچەوانەی سادەترین بنەماكانی لۆژیكە، سورەتێك كە ئێستا 73 ئایەتە بەگوێرەی ئەو ریوایەتە ئەوەندەی سورەی بەقەرە بووە كە 286 ئایەتە و ئایەتەكانیشی لەمانەی ئەحزاب درێژترن و سورەی ئەحزاب 10 لاپەڕەیە و بەقەرە 48 لاپەڕەیە، واتە بە پێی ئەو ریوایەتە نزیكەی 38 لاپەڕەی كە دەكاتە چوار لە سەر پێنجی لابراوە و نەسخ كراوە، بێ ئەوەی هیچ كەسێك لەوانەی ریوایەتیان كردووە تەنها یەك ئایەتیش لەو ئایەتە نەسخكراوانە بێنێتەوە، یا هیچ نەبێت ئەو زانایانە داوا لەو ڕاوییە درۆزن و لە خوا نەترسانە بكەن بۆ سەلماندنی ڕاستی قسەكەیان ئایەتێك لەو ئایەتانە باس بكەن یا بپرسن ئایا ئەو ئایەتە نەسخكراوانە باسی چییان دەكرد و لە كوێی سورەتەكەدا بوون و بۆچی نەسخكراون؟! چونكە كاتێك ئەو سورەتە دەخوێنیتەوە هەست بە هیچ ناهارمۆنییەك  ناكەیت و هەست ناكەیت شتێكی لێ قرتابێت! هەمان شت بە نیسبەت ئەو ریوایەتەی دەڵێت سورەتی (التوبة) ئەوەندەی سورەتی (البقرة ) بووە و بەڵام نەسخ كراوە ⁽³⁾  

 ئەمە دەربارەی ئەو ریوایەتانەی لە لایەن زانایانی ئەهلی سوننەوە  ریوایەتكراون، ئەمما ئەوانەی كە زانایانی شیعە ریوایەتیان كردووە ئەوە هەر باس ناكرێن لە گەورەیی ئەو زیانەی بە قورئان وئیسلامیان گەیاندووە، ئەمان نەك ریوایەت گەلێكیان لە ژێر ناونیشانی نووسینەوەی قورئان و كۆكردنەوەیدا ریوایەتكردووە كە نالۆژیكین و پێچەوانەی ڕاستییەكانی قورئان و واقیعی قورئانن، بەڵكو بە ڕاشكاوی و لە ژێر كاریگەری دەمارگیری مەزهەبیدا و لەبەر خاڵیی بوونی قورئان لە بنەماكانی عەقیدەی ئیمامەتی شیعەییانە و نەهاتنی ناوی ئیمامەكانیان و پیاهەڵدانی قورئان بە هاوەڵانی پێغەمبەردا، قورئان تۆمەتبار دەكەن بەوەی كە دەسكاری كراوە و گۆڕانكاری تێدا كراوە و لێی قرتێنراوە! ئەم عەقیدەیەی كە بووەتە سەرچاوەیەكی سەرەكی ناحەزانی ئیسلام بۆ تانەدان لە قورئان⁽⁴⁾.

سەرچاوە:

(1) بە پێچەوانەی تەورات و ئینجیلەوە كە دوو چاپیان نییە لەیەك بچن و ڕۆژانە و بەردەوام گۆڕانكارییان تێدا دەكرێت!

(2) علوم القرآن عند ابن عبد البر/ رسالة ماجستير للباحث محمد بن عبد الله بن جابر القحطاني ص264.

(3) الناسخ والمنسوخ في القرآن الكريم ص 9/ تأليف أبو محمد علي بن أحمد بن سعيد بن حزم الظاهري / الناشر : دار الكتب العلمية – بيروت الطبعة الأولى ، 1406تحقيق : د. عبد الغفار سليمان البنداري

(4) بڕوانە كتێبی( فصل الخطاب فی تحریف كتاب رب الارباب ) نووسینی زانای بەناوبانگی شیعە محمد تقی النوری الطبرسی خاوەنی كتێبی مستدرك الوسائل كە یەكێكە لە هەشت كتێبە سەرچاوەكان بەلای شیعەوە و لەبەر پلە و پایەی لە نزیك قەبری ئیمامی عەلییە وە نێژراوە    ئەم كتێبە زكریا بوترس لە كەناڵی (الحیاة)ی مەسیحی بە بەردەوامی ئاماژەی پێدەدات و بەڵگەی لێدەهێنێتەوە لە سەر ئەوەی كە ئەوەتا موسڵمانەكان خۆیان دەڵێن قورئان دەسكاریكراوە!.