مانەوەی لاشەی فیرعەون بووە هۆی موسڵمان بوونی دكتۆرێكی بەناوبانگی ئەوروپا

مانەوەی لاشەی فیرعەون بووە هۆی موسڵمان بوونی دكتۆرێكی بەناوبانگی ئەوروپا

ئەو كاتەی دەسەڵاتی سەرۆكایەتی فەرەنسا درا بە سەرۆكی كۆچ كردووی فەرەنسی (فرانسوا میتران) لەساڵی (1981), لە كۆتایی هەشتاكاندا فەرەنسا داوای لە (میسر) كرد بۆ میوانداری كردنی لاشەی مۆمیا كراوی فیرعەون بۆ توێژینەوە و لێكۆڵینەوەی شوێنەواری و ئەسەری, لەپاش ڕەزامەندی وەرگرتن جەستەی بەناوبانگترین ستەمكار كە زەوی ناسیویەتی گوێزرایەوە …بۆ فەڕەنسا, لەلای پەیژەی فڕۆكەكەوە سەرۆكی فەڕەنسی و وەزیرەكانی و گەورە پیاوانی فەرەنسی دەستەونەزەر ئامادەی پێشوازی كردنی بوون.

پاش كۆتایی هاتنی ڕێ‌وڕەسمی پێشوازی شاهانە لە لاشـــــەی فیـرعـــەون لــــەســـەر زەوی فـــــەرەنسا, لاشـــــە مۆمیاكراوەكەی فیرعەون گوێزرایەوە لە كەژاوەیەكدا كە كەمتر نەبوو لە پێشوازییەكەی, و پاشان گوێزرایەوە بۆ بەشێكی تایبەت لە (ناوەندی توێژینەوەی شوێنەواری فەرەنسی) بۆ دەست پێكردنی توێژینەوەكان كە لە لایەن زانایانی شوێنەواری فەرەنسی, و دكتۆری نەشتەگەری و توێكارییەوە بەڕێوە دەچوو, ئەمەش بۆ لێكۆڵینەوە و دەرخستنی نهێنییەكانی ئەم لاشە مۆمیا كراوە, سەرۆكی نەشتەرگەرەكان و لێپرسراوی یەكەم لە لێكۆڵینەوە كردنەكە پڕۆفیسۆر (مۆریس بوكای) بوو, توێژەرەوەكان گرنگییان دەدا بە پاككردنەوە و رێكخستنەوەی ماددەی مۆمیاكە, بەڵام گرنگیدانی د. مۆریس بریتی بوو لە هەنگاونان بۆ دەرخستنی چۆنێتی مردنی ئەم پاشا فیرعەونییە, لە كاتژمێرە درەنگەكانی شەو ئەنجامە كۆتایییەكان دەركەوتن… كە پاشماوەی خوێ‌ی قەتیسماو لە لاشەكەدا دەبینرا كە ئەمەش گەورەترین بەڵگەیە لەسەر ئەوەی مردنەكەی بەهۆی خنكانەوە بووە لە دەریادا, و هەروەها هێنانە دەرەوەی لاشەكە پاش خنكانی بەخێرایی, و هەروەها بەخێرای لاشەكە بۆنخۆش (تحنیط – مۆمیا) كراوە بۆ مانەوەی جەستەكە.

بەڵام پرسیارێكی سەرسوڕهێنەر بەردەوام مۆریسی سەرسام كردبوو: ئەویش چۆن ئەم لاشەیە بەشێوەیەكی زۆر جوان ماوەتەوە؟ بەچاو لاشەی مۆمیاكراوەكانی ترەوە, لە كاتێكدا ئەم لاشەیە لەنێو ئاوی دەریادا هێنراوەتە دەرەوە!!
(مۆریس بوكای) راپۆرتی كۆتایی ئامادەكرد سەبارەت بە دۆزینەوەیەكی تازە لەسەر لاشەی فیرعەون كە ئەوەیە:
لەناو ئاودا خنكاوە و پاشان دەرهێنراوە و بۆنخۆش (مۆمیا) كراوە ڕاستەوخۆ دوای خنكانی لە ئاوەكەدا, یەكێك لە هاوكارانی بەگوێ‌یدا چرپاند و پێ‌ی ووت:
پەلە مەكە لەبەر ئەوەی موسوڵمانان دواون سەبارەت بە نوقم بوونی ئەم مۆمیایە, بەڵام مۆریس بە توندی نكۆڵی ئەم هەواڵەی كردوو بەدووری زانی و ووتی:
نموونەی ئەم دۆزینەوەیە ناتوانرێت بزانرێت تەنها بە بەرەو -پێشچوونی زانیــــاری ســــەردەم و بە ئــامێری ئــــــــەلیكترۆنی ووردی سەردەم نەبێت, یەكێك لـــــــــە هاوكارانی پێ‌ی ووت: كە ئەو قورئانەی موسوڵمانان باوەڕیان پێ‌ی هەیە چیرۆكی خنكان و پاراستنی لاشەكـــــــەی دوای خنكــــــانی دەگێڕێتەوە, ئەوەندی تر سەری سوڕما و ئەم پرسیارەی لەلا دروستبوو:
ئەمە چۆن دەبێت لە كاتێكدا ئەم مۆمیایە نەدۆزراوەتەوە تا ساڵی( 1898 ز)؟ لـــــە كاتێكدا قورئانەكەیان پتر لــــە (1400) ساڵ لەمەوپێش هاتووە؟ ئەمە چۆن ژیریی قوبووڵی دەكات؟! لــە كاتێكدا نەك عەرەب بەڵكو مرۆڤایەتی بە گشتیش هیچ زانیارییەكیان نەبووە سەبارەت بە مۆمیاكردنی لاشەی فیرعەونەكان, تەنها پێش چەند دەیان ساڵێك لەمەوپێش نەبێت!!
(مۆریس بوكای) ئەو شەوە مایەوە بە بیركردنەوە, و تێڕوان زۆر بە ووردی لە لاشەی فیرعەون و ئەو قسانەی كە هاوڕێكەی سەبارەت بە قورئانی موسڵمانان بۆی كرد, سەبارەت بە ڕزگاربونی لاشەكە پاش خنكانی لە دەریاكەدا, لەكاتێكدا پەرتووكە موقەددەسەكەیان (ئینجیل) باس لە خنكانی فیرعەون دەكات لە كاتێكدا كە بەرەنگاری موسا پێغەمبەر (سەلامی خوای لێ‌بێت) بوویەوە, بەبێ‌ باس كردنی چارەنووسی لاشەی فیرعەون.
بۆیە مۆریس لە دڵی خۆیدا ووتی: ئایا دەگونجێ‌ و ژیریم قوبووڵی دەكات كە ئەم لاشەیەی لەبەردەممدایە ئەو فیرعەونە بێت كە بەرەنگاری موسای كردووە؟ ئایا ژیریی دان بەوەدا دەنێت كە (محمد)ی پێغەمبەریان ئەمەی زانیوە پێش لە هەزار ساڵ زیاتر؟ ئەو شەوە مۆریس نەیتوانی بنوێ‌، و داوای كرد كە تەوراتی بۆ بێنن، و كردیەوە و ئەم چەند دێڕەی خوێندەوە كە دەڵێ‌:
(فرَجع الماء وغطى مركبات وفرسان جميع جيش فرعون الذي دخل وراءهم في البحر ولم يبقى منهم ولا واحد) واتە: (ئاوەكە گەڕایەوە و هەموو كەشتی و سوپا و سەربازەكانی فیرعەون كە چوونە ناوەوە لەدوای فیرعەون بۆ ناو ئاوەكە هیچیان نەمان تەنانەت یەك دانەشیان)

پاشان مۆریس تێڕاما, و هەروەها لە ئینجیلیشدا باس لە ڕزگاربوونی ئەم لاشەیە و هاتنە دەرەوەی نەكراوە.
لە پاش تەواوبوونی توێژینەوە لەسەر لاشەی فیرعەون لە فەرەنساوە گوێزرایەوە بۆ میسر, بەڵام مۆریس دڵخۆش نەبوو بۆ بڕیارەكە و سەرخۆ نەكەوتەوە لەدوای ڕاچڵەكانی بەو هەواڵەی كە قورئانی موسوڵمانان سەبارەت بە ڕزگاربوونی لاشەی فیرعەون داویەتی, ئەوەبوو كەلوپەلی پێچایەوە و بڕیاریدا بە سەفەركردن بۆ ووڵاتی موسوڵمانان, بە مەبەستی چاوپێكەوتن لەگەڵ كۆمەڵێك لە زاناكانی موسوڵمانان لە بواری توێكاریدا, و یەكەم چاوپێكەوتنی لەگەڵیاندا سازدا سەبارەت بە دۆزینەوەكەی, و ڕزگاربوونی لاشەی فیرعەون دوای خنكانی لە ئاوەكەدا, یەكێك لە زانا موسوڵمانەكان هەستا و قورئانێكی بۆ كردەوە و ئەم ئایەتەی بۆ خوێندەوە:

[فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ عَنْ آيَاتِنَا لَغَافِلُونَ] (يونس 92), واتە: ئەمڕۆ ئیتر لاشەی مردووی تۆ رزگار دەكەین (لە دەریاكە و لە خواردنی ماسی) تا ببێتە موعجیزە و پەند و ئامۆژگاری بۆ ئەوانەی دوای تۆ دێن, بەڵام بەڕاستی زۆربەی خەڵكی لە ئایەت و موعجیزەكانی ئێمە غافڵ و بێئاگان.

لە ڕاستیدا ئەم ئایەتە زۆر توند كاری تێ‌كرد, و ناخی ڕاچڵەكان بەجۆرێك كە لە بەرامبەر ئامادەبووان بە دەنگێكی بەرز هاواری كرد: ئەوە هاتمە ناو ئیسلامەوە و باوەڕم بەم قورئانە هێنا.

لە پاشان (مۆریس بوكای) گەڕایەوە بۆ فەڕەنسا بەڵام بەسەر و سیمایەك جیاواز لەوەی كە پێوەی ڕۆشتبوو, پاشان بۆ ماوەی (10 ساڵ) سەرقاڵ بوو بە دیراسە كردنی سنووری گونجاندن ولێكچوونی راستییە زانستیەكان و دۆزینەوە تازەكان لەگەڵ قورئانی پیرۆزدا, هەروەها لێكۆڵینەوە لە دژیەكبوونێكی زانستی لەگەڵ ئەوانەی قورئان باسی كردوون, تاوەكو دڵنیابێت لە بەرئەنجامێك كە خوای گەورە دەفەرموێت:
[لاَ يَأْتِيهِ البَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلاَ مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيد]

بەرهەمی ئەو ساڵانەی كە زانای فەرەنسی مۆریس سەرقاڵی دراسە كردن بوو بریتی بوو لە دانانی پەرتووكێك سەبارەت بە قورئانی پیرۆز, كە بووە هۆی هێنانە لەرزەی ووڵاتانی ڕۆژئاوا و ڕاچڵەكاندنی زاناكانی رۆژئاوا بە ڕاچڵەكاندنێكی بەهێز, كە پەرتووكەكە لە ژێر ناونیشانی:
(قورئان و تەورات و ئینجیل و زانست: توێژینەوە لە كتێبە پیرۆزەكان لەژێر ڕووناكی زانستە نوێكاندا) بوو, لە یەكەم چاپیدا لە هەموو كتێبخانەكاندا فرۆشرا و تەواوبوو، لە پاشان چاپی تری لێ‌گیرایەوە بە سەدان هەزار دانە، و دواتر گۆڕدرایە سەر زمانەكانی: ((عەرەبی، ئینگلیزی، ئەندەنووسی، فارسی، سڕبكرواتی، توركی، ئاردیی، كەجوڕاتی، ئەڵمانی)) و پاشان بە هەموو كتێبخانەكانی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوادا بڵاوبوویەوە.

لەڕاستیدا هەندێك لەوانەی كە خوای گەورە ڕۆشنایی دڵ و چاویانی كوژاندۆتەوە لە بەناو زانایانی جولەكە و گاور هەوڵیاندا كە دژی ئەم نووسراوە بوەستنەوە, بەڵام هیچیان بۆ نەكرا جگە لە چەند هەنگاوێكی لە بارچوو كە وەسوەسەكانی شەیتان بۆی جوان دەكردن، و كۆتایییان (د.ویلیام كامبل) بوو لە كتێبەكەیدا كە بە ناونیشانی: (قورئان و كتێبی پیرۆز لەژێر ڕۆشنایی زانست و مێژوودا), ئەم كتێبە ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوای كرد بەڵام نەیتوانی هیچ شتێك لە ڕاستی وەلانێ‌.
ئەوەی جێگەی سەرسوڕمانە ئەوەیە هەندێك لە زانایانی ڕۆژئاوا دەستیان دایە نوسین بۆ بەرپەرچ دانەوەی كتێبەكەی (د. مۆریس) بەڵام لە كۆتاییدا كە بە تەواوی لە كتێبەكەی مۆریس ڕۆچوون تەسلیم بوون و باوەڕیان هێنا و موسوڵمان بوون.