ئیعجازی زانستی بۆ ؟!

نوسينى /جەمال قەرەداخی

قورئانی پیرۆز كە موعجیزەیەكی هەتاهەتاییە، بەسەر بردنی ژیان لە سایەیدا سەرچاوەی ئاسودەیی و كامەرانی و خێر فەڕ و بەرەكەتی زۆرە ،قورئان سفرە و خوانی پڕ خێری خوای گەورەیە بۆ مرۆڤەكان بۆ هەتا هەتایی و هەرگیز عەجایبەكانی كۆتایی نایەت و تا زانست و زانیاری مرۆڤەكان پێشتر كەوێت قورئان زیاتر پرشنگدار و گەشاوەتر وخۆشەویستر دەبێت و زیاتر لە ئامێز دەگیررێت و دەچێتە نێو دڵەكانەوە ،قورئانی پیرۆز بۆ خۆی تاكە بەرنامە و پرۆگرامی ژیانە و ئەگەر مرۆڤایەتی بە تەواوی پەیڕەوی بكات ئەوا خۆشترین و ئاسودەترین ژیانی بۆ دابین دەبێت و ئەم گۆی زەویەی بۆ دەبێتە بەهەشتێكی خنجیلانە و قەشەنگ پێش ئەوەی بڕوات بەرەو بەهەشتی نەبڕاوەی هەتا هەتایی… ئەو قورئانە هەمووی لە كتێبێكدا كۆكراوەتەوە كە بە پێچەوانەی هەموو كتێب و دانراوەكانی دیكەوەیە چونكە تا قورئان بە زەمەندا ڕۆبچێت و كاتی بەسەردا بڕوات زیاتر شەوقدار دەبێت و زیاتر لە باوەش دەگیررێت كە ئەوەش بەڵگەیەكی ئاشكرایە لە سەر ئەوەی كە ئەو قورئانە لە لایەن خوای پەروەردگارەوە دابەزیوەتە سەر پەیامبەری ئیسلام ( د.خ ) تا ببێتە بەرنامەی ژیانی مرۆڤایەتی بۆ هەتاهەتایە كە ئەوەش بۆ خۆی موعجیزەیەكە لە موعجیزەكانی قورئان ،چونكە كام كتێبە زۆر بە نرخ و گرنگ بێت دوای 40 تا 50 ساڵ ئیتر كۆن دەبێت و باوی نامێنێت و دەچێتە ئەرشیفەوە مەگەر بە دەگمەن كتێبێك لەوە زیاتر بمێنێتەوە ،قورئان ئەو پەیامەیە كە زۆرترین بخوێنی هەیە لەم سەر زەویەدا و هیچ ساتێك نیە كە دەوری ئەو قورئانە نەكرێتەوە لە لایەنی كەسانێكەوە یان لە دەزگاكانی ڕاگەیاندنەوە بێت ، بەڵام خوێنەری خۆشەویست سەرنج بدە كە قورئانی پیرۆز زیاد لە 1400 ساڵە ئەو قورئانە دابەزیوە و ڕۆژ لە دوای ڕۆژ شوینكەوتوانی زیاد دەكەن و پەپولە ئاسا بە دەوری تیشكە زێڕینە نەبرَاوەكانیدا دەسوتێن ،لەوەش زیاتر هەتا ئەو كتێبانەی كە لە سەر ئەو قورئانە نوسراون وەك ڕاڤەكانی قورئان و هاوڕێ‌ لەگەڵ سیرە و ژیان و فەرمایشتەكانی پەیامبەری مەزن ( د.خ ) هەر هەموویان وەك خۆیان ماون و ڕۆژ بە دوای ڕۆژ داواكارییان لە سەر زیاد دەكات كە هەر ئەو نەمرودیەی قورئان بەسە بۆ ئەوەی بیسەلمێنێت قورئان نێردراوە لە لایەن خوای باڵادەستەوە بۆ سەر مرۆڤەكان .
ووشەی سەراسیمە یانی( ئیعجاز ) لە زمانی عەرەبیدا بە مانای دەستەوسانی مرۆڤـــــ دێت لە بەرامبەر كارێك یان دیاردەیەك یان هەر شتێكی دی كە مرۆڤــــ نەتوانێت لاساییان بكاتەوە و هاوشێوەیان بێنێت، ئەگەر بەو مانایە بڕوانینە دەورو پشتمان ئەوا هەموو شتەكانی بەردەممان وەك ژیان و ئاو و هەوا و كانزاكان و زیندەوەران و هەموو بونەوەرانی ئەم گەردوونە هەمووی و … هتد دەبنە موعجیزە چونكە مرۆڤــــ ناتوانێت لە شێوەیان بێنێت یان دروست بكات بەڵام لە بەر ئەوەی كە ئەو شتانە هەمیشە لەبەردەمماندان و ڕاهاتوین لەگەڵیاندا ئێمەی مرۆڤــــ زۆر جار ئەو ئیعجازانەمان لە بیر دەچێت كە ئەوە مەبەستی من نیە لەم بابەتەدا ،بەڵكو ئەوەی لێرەدا مەبەستە موعجیزەی پەیامبەرانە ( سەلامی خوایان لەسەر بێت ) كە هەر پەیامبەرە و لەكاتی خۆیدا موعجیزەیەك یان چەند موعجیزەیەكی بۆ نێردراوە لە لایەن خوای پەروەردگارەوە تا خەڵكی بیانڕەستێنن ، ئەو موعجیزانەش دوو جۆریان هەیە:
1 / ئیعجازی ماددی : هەموو ئەو موعجیزە ماددیانەن كە بۆ پەیامبەرانی پێش پەیامبەری ئیسلام نێردراوان و تەنها بۆ ئەو كاتانەش دەبێت كە تیایدا مرۆڤایەتی زۆر پێشكەوتوو نەبوون لە ڕووی زانستی و تەكنۆلوژیەوە بۆیە زۆربەی ئەو موعجیزانە بۆ ئەم سەردەمە دەست نادەن ئەگەر دووبارە ببنەوە یان ئەو كاریگەریەی یەكەمجاریان نابێت .
2 / ئیعجازی مەعنەوی : ئەم جۆرەیان هاوڕێ‌ لەگەڵ ئیعجازی ماددی تایبەتن بە پەیامبەری ئیسلامەوە محمد (د.خ)،ئەو جۆرە ئیعجازە بە زۆری بواری زانست و زانیاری و هەموو ئەو چالاكیانە دەگرنەوە كە پەیوەندییان بە بیر و هزر و مێشكی مرۆڤەوە هەیە ،بۆیە هەڵبژاردنی ئەو جۆرە ئیعجازە بۆ پەیامبەری ئیسلام خۆی بۆ خۆی موعجیزەیە چونكە ئەگەر خوای گەورە نەبێت كێ‌ دەیزانی ڕۆژێك دێت وەك ئەمرۆ كە سەردەم و ڕۆژی زانست و زانیاری دەبێت بۆیە ئەو موعجیزەیەی بەخشیوە بە محمد تا هەتا هەتایە بمێنێتەوە و هەمیشە سنورەكانی توانای مرۆڤایەتی ببڕێت بە مەبــــــــــــــــەستی ڕاستاندنی ( تصدیق ) پەیامە پیرۆزەكەی ئیسلام ،قورئانی پیرۆز كۆكراوەی هەموو زانست و زانیاریەكانە بەو پەری ئیعجاز و ڕەوانبێژیەوە ، قورئان گەردوونێكی خوێندراوەیە هاوڕێ‌ لەگەڵ گەردوونی بینراو ،وەك چۆن زانیاریەكان و نهێنیەكانی گەردوون بێ‌ سنورن بە هەمان شێوەش زانیاریەكان و نهێنیەكانی قورئانیش بێ‌ سنورن ، قورئان كتێبێكی زانستی ڕووتی وەك فیزیا و كیمیا نیە بەڵكو قورئان بەرنامەیەكی پەروەردەییە كە خوای گەورە ناردویەتی بۆ سەر مرۆڤایەتی لە ڕێگای پەیامبەرەكەیەوە محمد ( د.خ ) بەڵام لە نێو ئەو پەیامەدا كورتە ئاماژەی زانستی و گەردوونی وای تێدایە كە زۆربەیان هێشتا مرۆڤایەتی پێیان نەگەیشتووە واتە هەمیشە ئەو لە پێش مرۆڤایەتیەوە دەبێت و هەرواش دەمێنێتەوە هەتا هەتایە كە ئەوەش ئیعجازی قورئانە بۆ ڕاستاندنی پەیامەكەی محمد ،كە باس لە ئیعجازی قورئان دەكەین تەنها مەبەست ئیعجازی زانستی نیە بەڵكو ئەوە هەموو بوارەكانی زانست و بیر و هزر و ڕەوانبێژی و وێژەوانی و زمانەوانی و ئابووی كۆمەڵایەتی و هەموو ئەو چالاكیانەی پەیوەستن بە ژیانی مرۆڤەوە دەگرێتەوە ، هەتا چۆنیەتی ڕیز بوونی پیت و ووشە و ئایەت و سورەتەكانی قورئان دەگرێتەوە و هەتا لە ڕووی ژمارەییشەوە قورئان موعجیزەیە ، ئەی ئەوە نیە خوای گەورە دەفەرموێت [اللَّهُ الَّذِي أَنْزَلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِيزَانَ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ] (الشوری:17) .
لە ئایەتەكەدا ووشەی ( بالحق ) هاتوە كە ماناكەی دیارە و كەسانی پێش ئێمەش لە ماناكەی گەیشتون ،بەڵام ئەی مانای ( بالمیزان ) دەبێت چی بێت ؟! لەوانەیە پێش ئێمە ماناكەی زۆر ڕوون نەبوبێت و ئێستاش تا ڕادەیەك یان كەمێك لە ماناكانی دەركەوتوبێت چونكە یەكێك لە ئیعجازەكانی قورئان ئەوەیە كە ماناكانی ڕەها و بێ‌ سنورن بە مانایەكی دی ووشە و ئایەتی وا هەیە لە قورئاندا كە هەموو مانایەكی ڕاست و جوان هەڵدەگرن و لەگەڵ ڕەوڕەوەی بەرەو پێشچوونی مرۆڤایەتیدا دەگونجێن ،چونكە وەك وترا قورئان گەردوونێكی خوێندراوەیە بۆیە دەبێت نهێنیەكانی ناكۆتا بن ، با بگەڕێینەوە سەر ووشەی (المیزان) كە خوای گەورە دەفەرموێت ئێمە قورئانمان ناردووە بە ڕاستی و بە تەرازوو ،لەوانەیە ( دەڵێم لەوانەیە چونكە دوورنیە ووشەكە نهێنی دیكەی لە خۆ گرتبێت)بە مانای ئەوە بێت كە ووردكاری و دیقەت لە ژمارەی ئایەت و ووشە و پیتەكانی و سورەتەكانی قورئاندا هەیە بە جۆرێك ئەگەر قورئانێكی سەردەمی خەلیفەكانی راشیدین بێنین و لەگەڵ قورئانێكی ئێستادا هیچ جیاوازیەكیان نابێت كە ئەوەش پەیمانی خوایە كە ئەو قورئانە دەپارێزێت بۆ هەتاهەتایە وەك خــــــــــوا دەفەرموێت [إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ] (الحجر:9) .
وەك پێشتر ئاماژەی بۆ كرا كە موعجیزەی پەیامبەری ئیسلام محمد ( د.خ) موعجیزەیەكی مەعنەویە و خۆی لە قورئانی پیرۆزدا دەبینێتەوە ،بەڵام دەبێت ئاماژە بەوەش بدەین كە محمد (د.خ) خاوەنی موعجیزەی ماددیش بووە و لە بەناوبانگترین موعجیزە ماددیەكانی محمد لەت بوونی مانگە كە ئەوەش هەتاهەتایە هەر بە ئیعجازی دەمێنێتەوە ، هەروەك خوای گەورە دەفەرموێت [اقْتَرَبَتِ السَّاعَەُ ۆانْشَقَّ الْقَمَرُ] (القمر:1) بەهۆی ئەو موعجیزەی پەیامبەرەوە چەندەها كەسی وەك ( داود موسا پیدكۆك) موسڵمان بووە كە موسوڵمانبویەكی بەریتانیە و دەڵێت كە هۆی موسوڵمانبونەكەی دانیشتن و گوێگرتنی بووە لە سیمینارێكی تەلەفزیۆنی كە لە نێوان سێ‌ زانای فەزایی ئەمەریكی و كۆمەڵێك زانای بەریتانی سازكراوە كە تەلەفزیۆنی بەریتانی پەخشی كردووە ،زانا بەریتانیەكان پرسیاری ئەوەیان دەكرد كە ئاخۆ سوودی گەشتی سەر مانگ چی بووبێت لە كاتێكدا ئەو گەشتە ملیۆنەها دۆلاری تێچووە ؟
ئەو گەشتە تەنها بۆ دەستخستنی چەند مشتێك لە بەرد و خۆڵ لە سەر مانگ بوو! زانا ئەمەریكیەكانیش ووتیان نەخێر مەبەستی سەرەكی گەشتەكەمان دڵنیابوون بوو لە دیاردەیەك كەزۆر دەمێكە واق ووڕماو وسەرسوڕماوی كردوین كە ئەویش لەت بوونی مانگ بوو كە ئێمەش لە میانەی ئەو گەشتەدا ئەوەمان بۆ ڕوون بوەوە .