ئاماژه‌ پزیشكییه‌كان له‌ ســزادانی نه‌ته‌وه‌ی لوط «علیه‌ السلام»

 

خودای گه‌وره‌ كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی له‌سه‌ر چه‌ند بنه‌مایه‌ك داڕشتووه‌ به‌ جۆرێك گه‌ر له‌ هه‌ر لایه‌نێكی ژیانیدا زیاده‌ڕه‌وی یان كورتی بنوێنن له‌ هه‌ڵسوكه‌وتی ڕۆژانه‌یاندا ده‌بێته‌ هۆی ڕوودانی له‌نگی و ده‌ره‌نجام به‌زیانی خۆی ته‌واو ده‌بێت! ته‌نانه‌ت هه‌وڵه‌كانیشی بۆ ڕاستكردنه‌وه‌ی ئه‌و حاڵه‌ته‌ به‌بێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ بنه‌ماكان كه‌ له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاره‌وه‌ دانراوه‌ مه‌حاڵه‌ بتوانرێت چاره‌سه‌ری گونجاوی ده‌ست بكه‌وێت.. له‌ كۆتایشدا خۆیی پێ‌ ڕزگار ناكرێت و هه‌موو هۆكاره‌كان كه‌ ده‌یگرێته‌به‌ر له‌و پێناوه‌دا سه‌رگه‌ردانی و له‌ناوچونی زیاتری مرۆڤه‌كانی لێ ده‌كه‌وێته‌وه‌..

خۆێنه‌ری به‌ڕێز.. به‌ درێژایی مێژوو له‌ هه‌ر شوێنێكی ئه‌م سه‌ر زه‌مینه‌دا كاتێك مرۆڤه‌كان هه‌ڵسن به‌كاری ڕیز په‌ڕ و نه‌شیاو و دوور له‌ په‌روه‌رده‌ و ئه‌و به‌رنامانه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ له‌ ڕێگه‌ی پێغه‌مبه‌ران هه‌روه‌ك نه‌ته‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر لوط (علیه‌ السلام)  بۆی ڕه‌وانه‌ كردوون، كه‌ ناشرینترین و دیارترین ئه‌و لادانانه‌ی كه‌ تا ئه‌و سه‌رده‌مه‌ هیچ كام له‌ مرۆڤه‌كان لادانی به‌و جۆره‌یان به‌ خۆوه‌ نه‌بینیوه‌.. ئه‌ویش هاوڕه‌گه‌ز بازییه(‌Homosexuality) و یه‌كێكه‌ له‌و هۆكارانه‌ی كه‌ ده‌بێته‌ هۆی نه‌هێشتنی خێزان و سه‌ر له‌به‌ری به‌ها مرۆڤایه‌تیه‌كان هه‌ڵده‌وشێنێته‌وه‌، له‌لایه‌كی تریشه‌وه‌ له‌سه‌ر ئاستی ته‌ندروستی تاكه‌كانیش تووشی چه‌نده‌ها نه‌خۆشی كوشنده‌ ده‌بن.. زۆر به‌ خێراییش له‌و نێوه‌ندانه‌دا كه‌ به‌م شێوه‌ هه‌ڵسوكه‌وته‌ ئالووده‌ بوون بڵاوده‌بێته‌وه‌، هه‌ر له‌به‌ر ناجۆری و ناشرینی ئه‌م كاره‌ خوای گه‌وره‌ له‌ نزیكه‌ی (83) ئایه‌تی پیرۆز له‌ (نۆ) سوره‌تی قورئانی پیرۆزدا باسی كردووه‌:

له‌ سوره‌تی(الاعراف)دا هاتووه‌:﴿وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُمْ بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِينَ﴿٨٠ ﴾إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ ۚ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ﴿٨١﴾ وَاذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ عَادٍ وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا ۖ فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ﴿٧٤﴾قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ﴾

هه‌روه‌ها له‌ سوره‌تی (الحجر)به‌م شێوه‌یه‌ باسیان ده‌كات:فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُشْرِقِينَ﴿٧٣﴾فَجَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ﴿٧٤﴾إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ﴿٧٥﴾وَإِنَّهَا لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ﴿٧٦﴾إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ﴿٧٧﴾
 به‌ گشتی باس كردنی چیرۆكی نه‌ته‌وه‌ی لوط (علیه‌ السلام)، به‌ڵگه‌ و نیشانه‌ و وانه‌ی زۆر گه‌وره‌ی تێدایه‌ و بۆ ئیمانداران به‌ جۆرێك به‌ڵگه‌ و وانه‌كانی ئه‌وه‌نده‌ زۆرن بۆ ئه‌وانه‌ی پشكنین و وردبینی شوێن ڕاستیه‌كانن..(إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ)،
(واسم) به‌وه‌ ده‌وترێت كه‌ به‌ دیقه‌ته‌وه‌ له‌ شت ده‌نوڕێت و ورد ده‌بێته‌وه‌.

ڕاستی ته‌ندروستیی:

 سزای ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ له‌ رووی ته‌ندروستییه‌وه‌ پرسیارێك دروست ده‌كات كه‌ بۆچی به‌م جۆره‌ سزادراون داخوا تووشی چ نه‌خۆشییه‌كی كوشنده‌ هاتبووبن كه‌ (به‌رد باران كراون چه‌ند جارێك له‌ دوای یه‌ك به‌ قوڕ یان كانزایه‌كی سوره‌وه‌ بوو) به‌ جۆرێكی وا كه‌سیانی لێ‌ نه‌په‌ڕاندوون، وه‌ لاشه‌كانیشیان كه‌ له‌و ناوه‌دا بووه‌ هه‌روا نه‌هێڵراونه‌ته‌وه‌ به‌ڵكو نغرۆی ناخی زه‌وی كراون، به‌ به‌راوردكردن له‌گه‌ڵ سزای نه‌ته‌وه‌ی عاد كه‌ لاشه‌كانیان وه‌ك كۆته‌ره‌ی داری خورمای وشكه‌ڵاتوویان لێهاتبوو. وه‌ك چۆن له‌ سوره‌تی (الحاقة‌)دا خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: فَتَرَى الْقَوْمَ فِيهَا صَرْعَىٰ كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ خَاوِيَةٍ﴿٧﴾، ئه‌و نهێنیه‌ چی بوو بێت كه‌ ئه‌و جۆره‌ سزایه‌ دراون؟ ده‌شێ‌ هه‌ڵگری نه‌خۆشییه‌كی كوشنده‌ هاتبێتن! یان چ جۆره‌ میكرۆبێك یان ڤایرۆسێك بووبن خوای گه‌وره‌ ژینگه‌ی ئه‌و ناوچه‌یه‌ی لێ پاكردوونه‌ته‌وه‌ و خه‌ڵكی لێ‌ پاراستوون!؟

ئه‌م بۆ چوونه‌ش له‌م ڕووانه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتووه‌: دوای ئه‌وه‌ی ئه‌م هه‌ڵسوكه‌وته‌ دزێو و نه‌شیاوه‌ بووه‌ دیده‌نیان و له‌ هه‌ر جێگه‌یه‌كدا بوونایه‌ بێ شه‌رمانه‌ ده‌یانكرد، وَتَأْتُونَ فِي نَادِيكُمُ الْمُنْكَرَ ۖ العنكبوت:٢٩، به‌بێ‌ شه‌رمانه‌ و به‌ به‌رچاوی یه‌كتره‌وه‌ پێی هه‌ڵده‌ستن، له‌ گفتوگۆی نێوان لوط (علیه‌ السلام) و ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ی كه‌ هاتبوونه‌ سه‌ریان بۆ ئه‌وه‌ی ڕێ یان پێ بدرێت ئه‌و كاره‌ له‌گه‌ڵ میوانه‌كانیدا بكه‌ن، له‌ درێژه‌ی مشتومڕی نێوانیان ئه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئه‌وان زۆر به‌ كه‌له‌ ساردی و بێ شه‌رمانه‌ داوا ده‌كه‌ن كه‌ ڕێگریان لێ نه‌كات و به‌رهه‌ڵستیان نه‌كات:  وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا وَقَالَ هَٰذَا يَوْمٌ عَصِيبٌ﴿٧٧﴾وَجَاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَمِنْ قَبْلُ كَانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ ۚ قَالَ يَا قَوْمِ هَٰؤُلَاءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ ۖ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَلَا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي ۖ أَلَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ﴿٧٨﴾قَالُوا لَقَدْ عَلِمْتَ مَا لَنَا فِي بَنَاتِكَ مِنْ حَقٍّ وَإِنَّكَ لَتَعْلَمُ مَا نُرِيدُ﴿٧٩﴾ هود، هه‌روه‌ك له‌م ده‌قه‌ پیرۆزه‌وه‌ بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت ئه‌وه‌نده‌ زۆر بووه‌، پێ یانه‌وه‌ ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه‌ به‌ جۆرێك به‌وه‌ ناسراون، هه‌روه‌ك پێغه‌مبه‌ر( صل الله عليه وسلم )ده‌فه‌رموێت: له‌ هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌ك به‌ره‌ڵایی سێكسی به‌بێ‌ شه‌رمانه‌ تیا بووه‌ دیارده‌، ئه‌وا نه‌خۆشی و په‌تای كوشنده‌ له‌ناویاندا بڵاو ده‌بێته‌وه‌ كه‌ پێشتر نه‌بووه‌ له‌ نێویاندا. ئه‌وه‌تا خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِنْ قَرْيَتِكُمْ ۖ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ﴿٥٦﴾ النمل، واته‌: لوط (علیه‌ السلام)  و شۆین كه‌وتووانی وه‌ده‌رنێن چونكه‌ ئه‌وان خه‌ڵكانێكن خۆپاك ڕاده‌گرن! پێچه‌وانه‌ی ده‌سته‌واژه‌كه‌ش وه‌ربگرین: پێ ده‌چێ‌ ئه‌وان تووشی نه‌خۆشییه‌كی كوشنده‌ی گوازراوه‌ بوون كه‌ به‌ناویاندا بڵاوه‌ی كردووه‌ و بوونه‌ته‌ هه‌ڵگری میكرۆبه‌كه‌ی له‌ په‌یتاش ته‌شه‌نه‌ی كردووه‌، كه‌ له‌ ده‌ره‌نجامی نێربازی كردنه‌وه‌ تووشی هاتبوون، دیاره‌ هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ش بووه‌ كه‌ ئه‌وان وتویانه‌ (إنهم أناس یتطهرون) كردوویانه‌ته‌ بیانووی وه‌ده‌رنانی شوێنكه‌وتوانی پێغه‌مبه‌ره‌كه‌یان. گه‌ر جارێكی تر بچینه‌وه‌ سه‌ر ئایاته‌كه‌ و وتووێژی نێوانیان، به‌ ڕوونی ئه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئه‌وان چه‌نده‌ لاده‌ر و سه‌ركه‌ش و بێ شه‌رمن به‌ جۆرێك بێ‌ هیچ سێ‌ دوو كردن و دوو دڵیه‌ك داوا له‌ پێغه‌مبه‌ره‌كه‌یان ده‌كه‌ن كه‌ میوانه‌كانی ڕاده‌ستی ئه‌وان بكات تا ئه‌و كاره‌ نه‌شیاوه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن! به‌ڵام لوط (علیه‌ السلام) ، ئه‌وه‌یان وه‌ بیر ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ له‌ڕێگه‌ی ژن خوازیه‌وه‌ چیان ده‌وێت له‌گه‌ڵتاندا ده‌یكه‌م ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بتانه‌وێت كچه‌كانی عه‌شره‌ته‌كه‌متان لێ‌ ماره‌ ده‌كه‌م به‌ڵام ئێوه‌ وازبهێنن له‌و ڕه‌فتاره‌ ناشرین و زه‌ره‌ر ئامێزه‌، له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌و هه‌م پێغه‌مبه‌ر بووه‌ و پێشتریش ڕیش سپی و گه‌وره‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی بووه‌ كاتێ‌ كه‌ ده‌فه‌رموێت (بناتي) واته‌ كچه‌كانی عه‌شیره‌ته‌كه‌متان یان ئه‌گه‌ر هی خۆیشی بێت لێ‌ ماره‌ ده‌كه‌م كه‌ مه‌به‌ستی سه‌ره‌كی ئه‌وه‌بووه‌ كه‌ ڕزگاریان بكات له‌و ده‌رده‌ كوشنده‌یه‌ی كه‌ پێوه‌ی گرفتارببوون به‌ڵام به‌هۆی سه‌ركه‌شی وگوێ پێ نه‌دانیان به‌ پێشنیاره‌كانی و سووربوونی خۆیان له‌و خووه‌ خراپه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئه‌وان تووشی نه‌خۆشیه‌ك بوون، به‌ڵام كاتێك لوط (علیه‌ السلام)  پێ یان ده‌ڵێت: (هؤلا‌ء بناتي) هه‌وڵدانی ئه‌مه‌ بۆ گێڕانه‌وه‌یان بۆ سه‌ر ڕه‌وشته‌ مرۆڤاتیه‌كان و تێركردنی حه‌زه‌كان به‌ ڕێگه‌ی سروشتی كه‌ ئه‌ویش خێزانه‌ (زه‌واجی شه‌رعی) و هۆكارێكی زۆر سه‌ركه‌وتووه‌ بۆ نه‌ته‌نینه‌وه‌ی ئه‌و نه‌خۆشییه‌ كوشندانه‌ی له‌ ده‌رئه‌نجامی ئه‌و پێوه‌ندییه‌ سێكسییه‌ نا مه‌شروعه‌نه‌دا (Sexually Transmitted Diseases ) بڵاوه‌ی كردوه‌ تیایاندا له‌ به‌رانبه‌ر لادانه‌كانی ئه‌واندا ئه‌وه‌ باشترین چاره‌سه‌ره‌!

وردتر ئه‌گه‌ر له‌ڕوویه‌كی تره‌وه‌ باسی شێوازی سزادن و مردنی نه‌ته‌وه‌ی لوط (علیه‌ السلام)  له‌ قورئانی پیرۆزدا بخوێنینه‌وه‌، هه‌ندێك ڕاستیمان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت و به‌ به‌راورد كردن له‌گه‌ڵ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ی ئێستاماندا كه‌ له‌ ته‌نینه‌وه‌ی نه‌خۆشی و په‌تای

كوشنده‌دا و گرتنه‌به‌ری شاردنه‌وه‌ی لاشه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌و ده‌ردانه‌ له‌ناو ده‌چن ئیعجازێكی وردی ئه‌م كتێبه‌ پیرۆزه‌مان بۆ ڕوون ده‌بێته‌وه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ له‌ گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و چیرۆكه‌دا به‌رجه‌سته‌ی كردووه‌، له‌م سه‌رده‌مه‌دا شێوازی شاردنه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌ نه‌خۆشییه‌ كوشنده‌كانی وه‌ك (ئیدز) له‌ ناوده‌چن، تاڕاده‌یه‌كی زۆر وێكچونێك له‌ نێوان ئه‌و سزایه‌ و شێوازی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ی ئێستادا هه‌یه‌. كه‌ ده‌بێت به‌جۆرێك بێت زامنی بڵاونه‌بوونه‌وه‌ی ڤایرۆسه‌كه‌ بكرێت.. با بێینه‌وه‌ سه‌ر قورئانی پیرۆز له‌ سوره‌تی (هود)دا خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:فَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا جَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهَا حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ﴿٨٢﴾مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ ۖ وَمَا هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ﴿٨٣﴾ هود، پێشتر ئه‌مه‌مان به‌ كورتی مانا كردووه‌، هه‌روا ده‌فه‌رموێت:كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ بِالنُّذُرِ ﴿٣٣﴾إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ حَاصِبًا إِلَّا آلَ لُوطٍ ۖ نَجَّيْنَاهُمْ بِسَحَرٍ﴿٣٤﴾ القمر، سه‌باره‌ت به‌م ئایه‌ته‌: دوای ئه‌وه‌ی باوه‌ڕیان به‌و ئاگادار كردنه‌وه‌یه‌ نه‌كردوه‌ كه‌ پێ یان ڕاگه‌یه‌نراوه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ به‌ سێ‌ قۆناغ سزاكه‌یان ده‌ستی پێ كردووه‌، به‌ باراندنی ورده‌ به‌رد (زیخ) به‌ باوه‌ به‌سه‌ریاندا به‌ جۆریكی وا كه‌سیانی لێ‌ نه‌بواردووه‌ و، دوای ئه‌مه‌ش به‌ به‌ردی یان كانزای سووره‌وه‌ بوو بارێندراوه‌ به‌سه‌ریاندا تا كه‌ڵه‌كه‌بووه‌ به‌سه‌ریاندا و لاشه‌كانیانی داپۆشیوه‌، تا وه‌ك یه‌ك پارچه‌یان لێ هاتووه‌، له‌ كۆتاییدا هه‌ر پێنج گونده‌كه‌ (سه‌دوم، عامورا، دادوما، زه‌عوه‌، قه‌ته‌م) ژێره‌ و ژوور كراوه‌.. بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و نه‌خۆشییه‌ كوشنده‌یه‌ی كه‌ تووشیان هاتووه‌ دزه‌ نه‌كات بۆ ناوچه‌كانی چوارده‌وره‌ و نزیكی ئه‌م گوندانه‌، پاشتریش ده‌ریایه‌كی پڕ خوێ‌ كه‌ تا ئێستاش هیچ جۆره‌ به‌كتریایه‌كیش توانای مانه‌وه‌ و ژیانی تێدا نیه‌، دوای تێ‌ ڕامان له‌ هه‌موو قۆناغه‌كانی سزاكه‌ بۆمان ڕوون ده‌بێته‌وه‌ كه‌ هیچ جۆره‌ دزه‌ كردنێكی ڤایرۆس و میكرۆب نیه‌ و نابێت. ئه‌و ناوچه‌یه‌ش نزمترین خاڵی سه‌ر ڕووی زه‌وییه‌ وه‌ك خوای گه‌وره‌ له‌ سوره‌تی ڕومدا ئاماژه‌ی پێ داوه‌ و له‌ ژماره‌ی پێشووی گۆڤاری هه‌یڤ بابه‌تێكی به‌ پێزی له‌سه‌ر بڵاوكراوه‌ته‌وه‌. كه‌ ئه‌گه‌ری بڵاوبوونه‌وه‌ی به‌ ناخی زه‌ویدا نه‌هێشتووه‌.

ئه‌گه‌ر هه‌ستاین به‌ به‌راوردكرنێكی ئاسایی و ساده‌ و ئه‌و ڕێ و شوێنانه‌ی كه‌ ده‌گیرێنه‌به‌ر له‌م سه‌رده‌مه‌ بۆ ڕێگری گرتن له‌ ته‌شه‌نه‌سه‌ندنی نه‌خۆشییه‌ كوشنده‌كان، به‌ پێی بڵاوكراوه‌ ته‌ندروستییه‌ نێو ده‌وڵه‌تیه‌كان بڵاویان كردۆته‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ قورئانی پیرۆزدا هاتووه‌ كه‌ باسمان كردووه‌ له‌ چیرۆكی نه‌ته‌وه‌ی لوط(علیه‌ السلام) یه‌ك ده‌گرێته‌وه‌، ڕێنمایی شاردنه‌وه‌ (دفن)ی تووشبوان به‌ نه‌خۆشی ئایدز، یان په‌تا كوشنده‌كان
(VHF) كه‌ له‌ بڵاوكراوه‌ نێو ده‌وڵه‌تیه‌كاندا دیاری كراون،

به‌م جۆره‌ی لای خواره‌وه‌ ده‌بێت:

• ئاگادار كردنه‌وه‌ی فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندیداری ته‌ندروستی له‌كاتی ڕوودانی مردن.

• نابێت كه‌سوكاری مردووه‌كه‌ به‌ یه‌كێك له‌و نه‌خۆشیانه‌ی ئه‌گه‌ری بڵاوبوونه‌وه‌یان لێ ده‌كرێت، خۆیان هه‌ستن به‌ شاردنه‌وه‌ی ئاسایی.

• له‌ ژێر چاودێری فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندیداری پارێزگا و له‌ قه‌برستانی تایبه‌تدا ده‌بێت و نابێت ته‌رمه‌كه‌ بگوازرێته‌وه‌ بۆ جێگایه‌كی دی.

• ده‌بێت هه‌موو ده‌رچه‌كانی لاشه‌ی مردووه‌كه‌ بگیرێن بۆ ڕێ گرتن له‌ دزه‌كردنی(خوێن، كێم، پاشه‌ڕۆ.. هتد)، وه‌ پێچانی به‌ پارچه‌ قوماشێكی خوسێنراو به‌ ماده‌ی فۆرمالین، به‌ جۆرێك ئه‌وانه‌ی به‌و كاره‌ هه‌ڵده‌ستن پابه‌ندی هه‌موو رێ و شوێنه‌ ته‌ندروستییه‌كان بن به‌ ته‌واوه‌تی و بێ‌ كه‌موكوڕی، تاوه‌كو دڵنیایی ته‌واو هه‌بێت له‌ نه‌گواستنه‌وه‌ی په‌تاكه‌.

• ته‌رمه‌كه‌ ده‌خرێته‌ تابوتێكی كانزاییه‌وه‌ كه‌ له‌ بنه‌كه‌یدا خه‌ڵوز یان ورده‌ داری تیابێت له‌گه‌ڵ فۆرمالین، كه‌ مادده‌یه‌كی پاككه‌ره‌وه‌ی به‌هێزه‌. به‌ باشی سه‌ر قه‌پاغی تابووته‌كه‌ ده‌نێردرێته‌وه‌ و هه‌ر چوار ده‌وره‌كه‌ی له‌حیم ده‌كرێت.

• ئه‌م تابووته‌ كانزاییه‌ به‌و جۆره‌ی باس كراوه‌، ده‌خرێته‌ ناو تابوتێكی ته‌خته‌وه‌ كه‌ ئه‌ستوریه‌كه‌ی ده‌بێت (2سم) بێت، به‌ برغو قایم ده‌كرێت كه‌ نابێت هیچ جۆره‌ شله‌،(سوائل)ێكی لێ‌ بچۆڕێته‌وه‌ یان بچێته‌ ناوی. • تابووته‌كه‌ ده‌خرێته‌ گۆڕێكی قوڵه‌وه‌ كه‌ له‌ بنه‌كه‌یدا مادده‌ی پاككه‌ره‌وه‌ی تیابێت و ئه‌و خۆڵه‌ش كه‌ به‌سه‌ریدا ده‌كرێت به‌ هه‌مان شێوه‌ ئه‌و مادده‌یه‌ی له‌گه‌ڵدا تێكه‌ڵ كرا بێت.

• ڕاسته‌خۆ شاردنه‌وه‌كه‌ ده‌بێت له‌ ژێر چاودێری نوێنه‌ری دامه‌زراوه‌ ته‌ندروستیه‌كاندا بێت، بڕوانامه‌ی مردنه‌كه‌ دوای ته‌واوبوونی مه‌راسیمی به‌خاك سپاردنه‌كه‌ ده‌درێته‌ كه‌سوكاره‌كه‌ی.

• نابێت ته‌رمی ئه‌و نه‌خۆشانه‌ی كه‌ به‌ یه‌كێك له‌و په‌تا كوشندانه‌ تووش بوون كه‌ له‌ رێنماییه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا ناویان هاتووه‌ بدرێته‌وه‌ به‌ كه‌سوكاره‌كه‌ی، تا دوو ساڵی ته‌واو تێپه‌ڕ نه‌بێت به‌سه‌ر شاردنه‌وه‌كه‌یدا، وه‌ دوای وه‌رگرتنی مۆڵه‌تی تایبه‌ت له‌ وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیه‌وه‌ ده‌بێت.

ڕووی ئیعجاز:

ئه‌وه‌ی باسمان كرد ڕێنمایی نیوده‌وڵه‌تی تایبه‌ت به‌ تووشبووان به‌ په‌تا و نه‌خۆشییه‌ كوشنده‌كان بوو كه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌دا كاری پێ ده‌كرێت.. ڕێ و شوێنی توند و تۆڵ ده‌گیرێته‌ به‌ر له‌ شاردنه‌وه‌ی ته‌رمه‌كانیان. به‌ڵام ئایا ئه‌وه‌ی له‌ سزاكه‌ی نه‌ته‌وه‌ی لوط(علیه‌ السلام) به‌دی ده‌كرێت هه‌ر وه‌ك ئه‌مه‌ نیه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ ویستویه‌تی به‌ له‌ناوبردنیان به‌ كۆمه‌ڵ و به‌و شێوه‌یه‌ی باسكرا هه‌ر بۆ ئه‌وه‌ بێت كه‌ ڕێگری بكات له‌ ته‌شه‌نه‌كردنی نه‌خۆشیه‌ك كه‌ تووشیان هاتووه‌ به‌هۆی به‌د ڕه‌وشتیه‌كه‌یانه‌وه‌ و وانه‌یه‌كه‌ بۆ خاوه‌ن ژیرییه‌كان وه‌ك خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:   وَلَقَدْ تَرَكْنَا مِنْهَا آَيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (35) العنكبوت.

خۆینه‌ری به‌ڕێزی ئه‌وه‌ی باسكرا ده‌رباره‌ی سزای لوط (علیه‌ السلام) كه‌ شوێنه‌واره‌كه‌یان له‌ قوڵایی ده‌ریای مردووی وڵاتی ئوردنه‌ كه‌ ئه‌وه‌نده‌ سوێره‌ هیچ زینده‌وه‌رێكی تێدا ناژی له‌به‌ر بوونی خاسیه‌تی(Hyperosmolar) ئاوی ئه‌و ده‌ریایه‌، ئه‌و ناوچه‌یه‌ی بۆ كردوونه‌ته‌ تابوتێكی گه‌وره‌ بۆ ئه‌وه‌ی هه‌تا هه‌تایه‌ پیسی و ڤایرۆسی ئه‌وان له‌ مرۆڤایه‌تیه‌وه‌ دوور بێت.

ڕێنماییه‌كه‌ بۆ یه‌ك كه‌س یان چه‌ند كه‌سێك یان زیاتره‌، به‌ڵام زه‌حمه‌ته‌ له‌ یه‌ك جێگه‌ و كاتێكی دیاری كراودا به‌و ژماره‌ زۆره‌ لاشه‌ی مرۆڤ كۆببنه‌وه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئه‌م چیرۆكه‌ به‌و ژماره‌ زۆره‌ ته‌نها خوای گه‌وره‌ توانای ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ كه‌ بیان شارێته‌وه‌ به‌و شێوه‌یه‌ پڕ ورده‌كارییه‌ زانستییه‌ی كه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت، هه‌رچۆنێك له‌م چیرۆكه‌ وردبیته‌وه‌ باسی زۆر به‌پێز هه‌ڵده‌گرێت و له‌م سه‌رده‌مه‌دا ده‌توانرێت كه‌ڵكی لێ وه‌ربگیرێت، بۆ په‌روه‌رده‌كردنی كۆمه‌ڵگه‌كان و پارستنیان له‌م جۆره‌ نه‌هامه‌تیانه‌، جیاواز له‌وه‌ش به‌كه‌م زانینی به‌ها مرۆڤایه‌تیه‌كان وه‌ گۆڕینه‌وه‌یان به‌ هه‌ر شتێكی دی كه‌ هه‌ر ناوێكی هه‌بێت گه‌وره‌ترین تاوانه‌ دژ به‌ یه‌كه‌ یه‌كه‌ی مرۆڤه‌كان له‌ هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌كدابن چونكه‌ ناكرێت به‌ناوی ئازادی تاكه‌كه‌سی و ڕێگه‌ نه‌گرتن له‌ حه‌زه‌كانیان كه‌ به‌ زه‌ره‌ری خودی مرۆڤ ته‌واو ده‌بێت! به‌و بیانووه‌ ئه‌وه‌ش بكرێته‌ پاساو بۆ له‌ سزانه‌دانیان، ئه‌و ڕه‌فتارانه‌ش كۆمه‌ڵگا تووشی ئه‌و مه‌ترسیه‌ ته‌ندروسییانه‌ ده‌كات كه‌ ئێستا له‌ ناوه‌نده‌ زانستیه‌كان و ته‌ندروستییه‌كان و له‌سه‌ر ئاستی كۆمه‌ڵایه‌تیش زۆر ناسراون، له‌ ته‌شه‌نه‌كردنیان كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی ڕووه‌ و ئاقاری له‌ناوچوونی حه‌تمی ده‌كات گه‌ر هه‌ر به‌و رێچكه‌یه‌ی ئێسته‌ هێندێك ناوه‌ند له‌ ژێر دروشمی جیاجیادا پشتگیری لێ ده‌كه‌ن و هه‌وڵی بڵاوكردنه‌وه‌ی ده‌ده‌ن.. به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی بیر له‌ مه‌ترسییه‌ كوشنده‌كانی بكه‌نه‌وه‌، له‌م بابه‌ته‌دا ئه‌وه‌ت بۆ ڕوون ده‌بێته‌وه‌ كه‌ قورئان به‌رنامه‌یه‌كه‌ بۆ پاراستنی كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی كه‌ زۆر به‌ وردی له‌م پێناوه‌دا به‌رنامه‌ داڕێژی بۆ پێداویستیه‌ جه‌وهه‌رییه‌كانی كردوه‌ كه‌ مرۆڤ له‌ قۆناغی دوای ئه‌وه‌دا توانای به‌ره‌ و پێش بردنی ژیانی له‌ بواره‌ جیاجیاكاندا ده‌بێت، ئه‌م چیرۆكانه‌ش كه‌ له‌سه‌رده‌مانێكی پێش ئێستادا ڕوویانداوه‌ و ئه‌وانه‌ی كه‌ بۆ ژیانی مرۆڤه‌كان گرنگن خوای گه‌وره‌ بۆمانی باس كردووه‌ و هێندێكیان به‌م جۆره‌ و ورده‌ ورده‌ وا مرۆڤ به‌ هه‌وڵكانی به‌هۆی زانسته‌وه‌ ڕاستییه‌كانی بۆ ڕوون ده‌بێته‌وه‌، وه‌ هێندێكی تریان له‌ دواڕۆژدا ده‌رده‌كه‌وێت. ئێمه‌ وه‌ك موسڵمان كه‌ هیچ كات گومانمان له‌ ڕاستی و دروستی ئه‌م قورئانه‌ نه‌بووه‌ و نیه‌، له‌ خستنه‌ ڕووی ئه‌م جۆره‌ باسانه‌ش مه‌به‌ستمان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مرۆڤه‌كانی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ واتێنه‌گه‌ن ئه‌و گومان و تێكه‌ڵ كردنانه‌ی كه‌ به‌ ناوی مرۆڤایه‌تی و پشت به‌ستن به‌ عه‌قڵانیه‌تی ڕه‌ها بێ‌ بنه‌ما و به‌رنامه‌ی ڕاستی ئاسمانی ده‌توانێت ژیانی خۆی بره‌و پێ بدات.. ئه‌وه‌ مه‌حاڵه‌ و گه‌ر تا مه‌ودایه‌ك سه‌ركه‌وتنی پێوه‌ دیار بێت به‌ڵام كورت هێنانه‌كه‌ی هه‌ر ده‌بینرێت و زه‌ره‌كانی به‌رۆكی مرڤایه‌تی ده‌گرێته‌وه‌ .

ئه‌مه‌ش ڕوویه‌كی ئیعجازی دیكه‌ی قورئانی پیرۆز كه‌ له‌م بابه‌ته‌دا به‌ كورتی خستومانه‌ته‌ ڕوو، كه‌ سه‌ر له‌به‌ری ڕووداوه‌كه‌ بۆ پاراستنی كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی چی دی لێ ناخوێندرێته‌وه‌.

سه‌رچاوه‌:

گۆڤاری (ألاعجاز العلمي) ژ/ 44، ساڵی 1434 ك، مه‌ككه‌ی موككه‌ڕه‌مه‌، لا: 6-10.