نهێنییه‌كانی هێزی سوپاسگوزاریی ـ به‌شی یه‌كه‌م ـ

سوپاسكردن‌و پێزانین وزەو توانایەكی نامۆ بۆ سەركەوتن‌و چاره‌سه‌ر بە خاوەنەكەی دەبەخشێت، ئەمەش ئەوەیە كە پسپۆڕان‌و شارەزایانی ئەمڕۆ بانگەشەی بۆ دەكەن، هەروەها پێغەمبەری ئازیزیش (صلی الله علیە وسلم) چواردە سەدە پێش ئەوان ئەم ڕاستییەی باسكردووە..

بیرمكردەوە لە ژیاننامەی هەندێك لە سەركەوتووان كە بە مێژوودا تێپەڕیوون، شتێكی گرنگ سەرنجی ڕاكێشام، ئەویش بریتییه‌ لەوەی ئەوان هه‌مان شێوازیان به‌كارهێناوه‌ له‌ پێناوی  سەركەوتن‌و بە دەستهێنانی هیواو ئاواتەكانیاندا، لەو شتە سەرنجڕاكێشانەی ئەوان بە كاریدەهێنن(هێزی سوپاسكردن)ە، سوپاسكردن‌و پێزانین ئەفسوونێكی نامۆیە‌و كاریگەری سەرسوڕهێنەری هەیە لە ژیانی مرۆڤدا، بەڵام چۆن؟

سوپاسكردن ڕێگایەكی ئاسانە بۆ سەركەوتن:

دكتور (جون غرایی) پزیشكێكی دەروونی‌و یەكێكە لەو داهێنەرانەی ملیۆنان دانە لە كتێبەكەی فرۆشراوە، جەختدەكاتەوە لەسەر گرنگیی سوپاسكردن لە ژیانی مرۆڤی سەركەوتوودا، بۆ نموونە ئەو ئافرەتەی سوپاسی هاوسەرەكەی دەكات لەسەر ئەو كارانەی ئەنجامی دەدات، ئەم كردارەی هانیدەدات بۆ هەستان بە زیادكردنی داهێنان‌و سەركەوتن، پێزانین هێزو پاڵپشتیی زیاترت پێشكەشدەكات.

پسپۆڕو شارەزا (جیمس ڕای) ئەم ڕاستییە ڕووندەكاتەوەو لە وتەیەكیدا دەڵێت: لە ڕاستیدا هێزی سوپاسكردن زۆر گەورەیە، من هەموو ڕۆژێك بەیانیان لە خەو هەڵدەستم، بەم دەستەواژەیە دەست پێ دەكەم،(سوپاس‌و ستایش بۆ خوای گەورە)، چونكە من زۆر سوودم لێ بینیووەو وزەو توانایەكی لە ڕادەبەدەری پێ بەخشیوم، لە ڕاستیدا تەنها ئەم وتەیە بەس نییە، بەڵكو من سوپاسی خوای گەورە دەكەم لەسەر هەموو شتێكی بچووك‌و گەورە، ئەمەش نهێنی سەركەوتنمە، من دەڵێم: (الحمدللە) بەردەوام بە درێژایی ڕۆژ ئەم دەستەواژەیە دووبارە دەكەمەوە..

سوپاسكردن ڕێگایەكی ئاسانە بۆ داهێنان:

سوپاسكردن كاریگەرییەكی بێوێنەی لە ژیانی زۆربەی داهێنەراندا هەیە، سوپاسكردن‌و پێزانین بۆ كەسانی دی ئاسانترین ڕێگەیە بۆ سەركەوتن، سوپاسكردن ڕێگەیەكی بەهێزو كاریگەرە، تەنانەت ئەگەر كەسێك چاكەیەكی بچووكی لەگەڵدا كردیت، كاتێك تۆ لە بەرامبەردا سوپاسی دەكەیت، لە ناختدا هەست بەهێزێك دەكەیت، هانتدەدات بۆ هەستان بە ئەنجامدانی كاری زیاتری چاكە..

لێكۆڵینەوەیەكی نوێ ڕوونیكردەوە كە سوپاسكردن‌و پێزانین دەبێتە هۆی بەختەوەری‌و كەمبوونەوەی خەمۆكی‌و زیادكردنی بەرگری دژی نەخۆشییەكان!

 

زانایان چەندین تاقیكردنه‌وه‌یان ئەنجامداوە بۆ لێكۆڵینەوەی كاریگەری سوپاسكردن لەسەر مۆخ‌و یاسای بەرگری لەش‌و كاركردنێكی ورد لە ژیریی ناوەكیدا، بینیان سوپاسكردن كاریگەری هاندانی هەیە بۆ زیادكردنی وزەو توانایەكی پۆزەتیفی مۆخ، هەروەها یارمەتی مرۆڤ دەدات لە داهێنان‌و بە دەستهێنانی كاری نوێ، هەروەكو هەندێك لێكۆڵینەوە جەختدەكەنەوە كە سوپاس‌و پێزانین بەرامبەر كەسانێك كە چاكەو یارمەتیت پێشكەش دەكەن، هەمیشە هەست بە فەزڵی خوای گەورە دەكەیت‌و توانای بەرگری لاشەت بەردەوام زیاد دەكات.

دكتور (Robert) لەگەڵ تیمێكی توێژینەوە لە زانكۆی كالیفۆڕنیا هەستان بە لێكۆڵینەوەی سوودەكانی سوپاسكردن بۆ تەندروستی مرۆڤ، لە ئەنجامی تاقیكردنەوەیەك كەلەسەر كۆمەڵێك خوێندكار ئەنجامدرابوو، سوپاسی بەرامبەرەكانیان دەكرد، بینیان ئەم كردارە دەبێتە هۆی بەختەوەری‌و جێگیربوونی دۆخی سۆزداری، هەروەها دەبێتە هۆی چاكتربوونی باری تەندروستی دەروونی‌و لاشەیی، ئەو خوێندكارانەی سوپاسكردنیان پیادە دەكرد زۆر گەشبین بوون، زیاتر چێژیان لە ژیان وەردەگرت، بەرگرییان زیاترو چاكتر بوو دژی نەخۆشییەكان، تەنانەت ئاستی خەوتنیشیان زۆر باش بوو.

سوپاسكردن بۆ چارەسەری گرفتەكانی ڕۆژانه‌:

توێژەرەوانی بواری دەرونزانی جەختدەكەنەوە كە سوپاسكردن هێزێكی گەورەو فراوانی هەیە، لە چارەسەری گرفتەكاندا، لەبەرئەوە هێزوتوانات لەسەر ڕووبەڕووبوونەوەی ناڕەحەتییەكان‌و چارەسەری گرفتە ناخۆشەكان بەستراوە بە ڕێژەی سوپاس‌و پێزانینت بۆ كەسانی تر، بەرامبەر ئەو هاریكاری‌و یارمەتیانەی پێشكەشت دەكەن، چونكە هەستی نێگەتیفەكانت دەبنە بەربەستێك لە نێوان تۆو سەركەوتنەكانت، چونكە وەكو دیوار وایە كە  دەبێتە بەربەست لەبەردەم بینینت، هەرواش هەستی نێگەتیفت دەبێتە بەربەست لە نێوان تۆو جێبەجێكردنی هەر كارێكی سەركەوتوودا.

كاتێك بەردەوام نەریتی سوپاسكردن پیادە دەكەیت، بەرامبەر ئەو كەسەی چاكەیەكت لەگەڵدا دەكات، ئەوا تۆ پاڵنەرێكی بەهێز لە وزە دەبەخشیت بۆئەوەی هەڵسیت بە پێشكەشكردنی كاری بەسوودی زیاتر.

چونكە مۆخ بەرنامەڕێژكراوە بە بەراوردكردن‌و لاساییكردنەوەو شوێنكەوتنی كەسانی دی، بەو كەسانەش كە متمانەت پێیانە،  لەبەرئەوە هانتدەدات بۆ بە دەستهێنانی توانا، لەسەر ڕاكێشانی سوپاسكردن لە لایەن كەسانی ترەوە، ئاسانترین ڕێگەش بۆ جێبەجێكردنی ئەوەیە كە كارێكی سوودبەخشیان پێشكەش بكەیت.

هونەری پیادەكردنی سوپاسكردن:

پسپۆڕو شارەزا (لی برو) دامەزرێنەری كۆمپانیای خستنەگەڕی وزە بۆ بەدەستهێنانی سامان، ئامۆژگایمان دەكات كە بەردەوام سوپاس‌و پێزانین دەرببڕین بۆ بەرامبەرەكانمان، بەڵكو پێویستە قەناعەت بە خۆت بكەیت، بۆ پیادەكردنی سوپاس‌و پێزانین لە ڕێگای قسەكردنەوە، واتە تەنها بڕوابوون بەسوپاسكردن، یان پێزانین بەس نییە، بەڵكو پێویستە بە زمان سوپاس‌و پێزانیی دەرببڕیت، پاشان لە پەڕاوێكدا بیاننووسیت، بۆ نموونە: بە ڕاستی من بەختەوەرم، چونكە سوپاسی خەڵكی دەكەم لەسەر چاكەكانیان، ئەم سوپاسكردنەش سەركەوتن‌و داهێنانت پێشكەش دەكات..

هەروەها (لی برو) شارەزا لە كۆكردنەوەی ساماندا دەڵێت: هەموو بەیانییەك سوپاسكردن پیادە بكە، سەرەتا بە سوپاسكردنی خوای گەورە دەست پێبكە، پاشان سوپاسی خەڵكی بكە لە ڕێگەی كردەوەكانی ڕۆژانەتەوە، بۆ هەموو كارێك، یان چاكەیەك كە پێشكەشت دەكرێت…

لە ماوەی چەند ڕۆژێكی كەمدا هەست بە هێزێكی نامۆ دەكەیت، یەكێك لەو جۆرانەش ڕێگەی سەركەوتنت بۆ ئاسان دەكات..

ڕێوشوێنه‌کانی سوپاسكردن:

دوای لێكۆڵینەوەیەكی دوورودرێژ، لە لایەن ژمارەیەك لە توێژەرەوانی بواری پرۆگرامی زمانی دەماریی (NLP)‌و دەروونناسی ڕوونبووەتەوە كە زۆربەی داهێنەران‌و دەوڵەمەندان سوپاسی خەڵكی دەكەن لەسەر هە كارێك كە پێشكەشیان دەكەن، ئەوان پێزانین‌و هەستی خۆیان دەردەبڕن بەرامبەر ئەو چاكانەی كەسانی تر پێشكەشیانی دەكەن، هەرگیز نكوڵی لە چاكەی كەسانی دی ناكەن، تەنانەت دوای دەوڵەمەند بوونیان‌و كۆكردنەوەی سەروەت‌و سامانێكی بێ شوماریش.

ئەگەر پرسیاریان لێ كردین، سوپاسكردن چۆن هەڵدەستێت بە كارەكانی؟ چۆن دەتوانیت ببیت بە كەسێكی سەركەوتوو؟ چ پەیوەندییەك لە نێوان سوپاسكردن‌و داهێناندا هەیە؟ وەڵامی هەموو ئەم پرسیارانە لە ژیری ناوەكیت دایە!!!

زانایان جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە هەر هەڵس‌وكەوتێك كە پێی هەڵدەستیت، یان جوڵەیەك دەكەیت، یان قسەیەك دەكەیت، هەموو ئەمانە لە ئەنجامی بەرنامەیەكی ئاڵۆزەوە ڕوودەدات كە لەناو مۆخدایە، لە ناوچەیەك كە پێی دەوترێت: ژیری ناوەكی (العقل الباطن)، كە تائێستا ناوچەیەكی نادیارە، لێرەدا ژیری ناوەكیت لە هەموو چركەیەكدا لەگەڵ ڕووداوەكان كارلێكده‌كات، كە تۆ پێیدا تێ دەپەڕیت، كاتێك هەر كارێك پیادە دەكەیت كردارێكی ئاڵۆز لە ناو مۆختدا ڕوودەدات كە تۆ هەستی پێ ناكەیت.

بۆ نموونە زۆرێك لە ئێمە هەوڵی لە بەركردنی قورئان دەدەین، بەڵام ناتوانین، بەڵكو قورسییەك لەو كارەدا دەبینین، پاشان شتێك دەبینین لە كرداری لەبەركردنەكە دوورت دەخاتەوە، هەروەها زۆرێك لە ئێمە هەوڵدەدەین كارێك بە دەست بهێنین، دەبینین حەزمان لەو كارە نییەو كەمتەرخەمی تێدا دەكەین، بە خەمۆكییەوە لە كارەكە دادەبڕێیت‌و هیچ تام‌وچێژێك لەو كارەدا نابینێت، بەرەو پیری ناچێت.

هەروەها زۆرێك لە ئێمە خاوەنی كۆمەڵێك خەون‌و هیواو ئاواتین، لە بواری خوێندندا، لە بواری كاركردندا، یا لە بواری سۆزداریدا، بەڵام هیچ كامیان بە دەست ناهێنیت.

ئایا دەزانن هۆكاری ئەم دیاردە ترسناكە چییە؟ بێگومان ژیری ناوەكیتە، ئەو ژیریەی پڕ بووە لە بیرۆكەی خراپ، پڕكراوە لە زانیاری هەڵە لەسەر كەسانی تر، ئاڕاستەی ڕاست‌و دروستی ونكردووە، بێگومان دەبێت جارێكی تر سەر لە نوێ بارگەی بۆ بگەڕێنینەوەو پرۆگرام‌وبیرۆكە چاك‌و پۆزەتیفەكانی تێدا چالاك بكەینەوە.

سوپاسكردن وزەیەكی لە ڕادەبەدەری تێدایە، دوای ماوەیەك لە پیادەكردنی دەردەكەوێت، ئەو داهێنەرانەی سوپاسی كەسانی تر دەكەن بە چەندین ڕێگە پێزانینی خۆیان دەردەبڕن، سوودەكانی ئەم كارە دەزانن، زیاتر لەوە بەرهەم كۆدەكەنەوەو ئەنجامێكی باش لە ڕێگای ئەوەی پێشكەش دەكەن، لە داهێنان‌و دۆزینەوەی بە دەست دەهێنن..

ئێستا ڕۆڵی سوپاسكردن‌و پێزانین دێت، بە شێوەیەك كاتێك تۆ سوپاسی خوای گەورە دەكەیت‌و پاشان سوپاسی خەڵكی دەكەیت، هەموو كردارێكی سوپاسكردن كە پێی هەڵدەستیت، ئەوە بە شێوەیەك لە ژیری ناوەكیتدا زانیارییەكی نوێ هانت دەدات‌و پاڵت پێوە دەنێت بۆ كاری زیاتر… لەبەرئەوە تۆ لەو باوەڕەدایت كە خەڵكی دەتوانن ڕێزی كارەكەت بگرن‌و گرنگی پێبدەن‌و سوپاست بكەن، ئەم بیرۆكەیەش زیاتر هانتدەدات بۆ زیادكردنی كار..

لەو نێوەندەدا دەبینین ئەو مرۆڤەی سوپاسی خەڵكی ناكات، وا گومان دەبات كەسانی دیش سوپاسی ناكەن، لەسەر هەر كارێك كە پێشەكەشیان دەكات، ئەگەرچی زۆرگرنگیش بێت، سەرەنجام هاندان‌و پاڵنان خۆی دەشارێتەوە بۆ هەر كارێكی نوێ، دەبینێت حەزو ئارەزوی وندەكات، لەگەڵ كات‌و بەرەو پێشچوونی فەرمانەكان، دووچاری خەمۆكییەكی كەم دەبیت، بەڵام ڕەنگە ئەو خەمۆكییە پەرەبسێنێ‌و ببێتە نەخۆشییەكی درێژ خایەن..

چۆن هونەری سوپاسكردن پیادە بكەین؟

یەكەم: بە گوفتارو كردار، كاتێك كەسێك كارێك، یان هەر هاوكارییەكت پێشكەشدەكات، پێویستە هەستی خۆتی بۆ دەرببڕیت، لانی كەم بە وشەی زۆر سوپاس بۆ بەڕێزتان، یان زۆر سوپاستان دەكەم، یاخود دڵخۆشی‌و خۆشحاڵی خۆتی بۆ دەرببڕیت بەرامبەر ئەو كارەی بۆیان ئەنجامداویت، پاشان سوپاسی بكە، ئەمەش هیچ لە ڕێزی تۆ كەم ناكاتەوە، چونكە هەندێك لە خەڵكی لەو بڕوایەدان كە سوپاسكردنی كەسانی دی بریتییە لە بێهێزی‌و لاوازی، لە ڕاستیدا بە پێچەوانەوە بریتییە لە بەهێزی‌و بە توانایی، زیاتر ڕێزدارت دەكات، لە پاشاندا شوێنەواری ئەو كارەت لە سەركەوتنی ئایندەتدا دەبینیت..

دووەم: بریتییە لە كردەوە، پێویستە كارێك ئەنجامبدەیت، بۆ كەسانی دەوروبەرت وەكو دەربڕینی سوپاس‌و پێزانینت بەرامبەر ئەو بەڕێزانەی هاوكارییەكیان پێشكەش كردوویت، یارمەتی براكەت بدە بۆ جێبەجێكردنی كارێك كە پێوستییەتی، یان خەمێكی لەسەر لابەرە، یان زەردەخەنەیەك بخەرە سەر ڕووخساری، یاخود دڵی منداڵەكەت، یا خێزانەكەت، یا دایكت، باوكت، براكەت، خوشكەكەت، خۆش بكە…

دەتوانین بڵێین: زانایان لەوەو پێش هەستیان بە گرنگی ئەم ڕەفتارە نەكردووە، تەنها لەم دواییانەدا نەبێت، واتە تازە هەستیان بە گرنگی ئەو كارە كردووە، دركیان بەو ئەنجامە  كردووە، بەڵام ئیسلام سوپاسی كردووە بە بەشێكی گرنگ، بڕوادار پیادەی دەكات، وەكو پەرستن‌و گوێڕایەڵی خوای گەورە، خودای گەورە پاداشتی بەهەشتی داناوە بەرامبەر سوپاسكرنی خۆی‌و پاشان سوپاسكردنی خەڵكی، بۆ ئەوەی ئێستا وردببینەوە لەم ئایەت‌و فەرموودانە، بەو هیوایە چێژ لە شیرینی سوپاسكردن وەربگرین..

پێغەمبەر (صلی اللە علیە وسلم) فەرمانمان پێ دەكات سوود لە تواناو هێزی سوپاسكردن وەربگرین:

ئەوەی بە زۆری سەرنجی منی ڕاكێشا بریتی بوو لە وتەی شارەزایان‌و پسپۆڕانی زانستی سەركەوتن‌و پەرەپێدانی كەسایەتی‌و داهێنان، ئەوان بەیانیان بە سوپاسكردنی خوای گەورە دەست پێدەكەن، هەر بۆیە پێغەمبەر (صلی اللە علیە وسلم) یادمان دەخاتەوە تا سەرەتای هەموو ڕۆژێك كاتێك لە خەو هەڵدەستین ڕاستەوخۆ بە سوپاسكردنی خوای گەورە دەست پێ بكەین‌و بڵێین: (الحمد لله)، لەم فەرموودە پیرۆزەدا هاتووە كە پێغەمبەر (صلی اللە علیە وسلم)كاتێك لە شەودا بێدار دەبووەوە دەیفەرموو:(الحمد لله الذي أحيانا بعد ما أماتنا وإليه النشور) [البخاری ومسلم]. واته‌: سوپاس بۆ ئەو خودایەی زیندووی كردینەوە پاش مردنمان، گەڕانەوەش هەر بۆ لای ئەوە). البخاری و مسلم.

لەبەرئەوە پێغەمبەر (صلی اللە علیە وسلم) خێروچاكەی بۆ ئێمە دەوێت، بۆیە فەرمانمان پێدەكات، كە بەردەوام سوپاسی خەڵكی بكەین لە بەرامبەر هەر چاكەیەك كە لەگەڵماندا دەكەن، بەڵكو سوپاسی كردووە بە پێوەرێك لە بەرامبەر سوپاسكردنی خوای گەورەدا، ئەو كەسەی سوپاسی خەڵكی ناكات، ناتوانێت سوپاسی خوداش بكات، لەبەرئەوە پێغەمبەر (صلی اللە علیە وسلم)دەفەرمووێت:(لا یشكر الله من لا یشكر الناس) [رواه الترمذی]. (سوپاسی خودا ناكات، ئەو كەسەی سوپاسی خەڵكی ناكات).

گرنگترین جۆرەكانی سوپاسكردن:

بریتییە لە سوپاسكردنی خودای بەدیهێنەر، ئەو خودایەی دروستی كردوویت، ڕۆزی داویت، نیعمەت‌و بەهرەیەكی بە سەرداڕشتوویت، كە تەنانەت ناتوانیت بیانژمێریت، لە هەموو كەس شیاوترو لە پێشترە سوپاسی بكەیت، لەبەرئەوە دەبینین كاتێك باوەڕدار دەستدەكات بە نوێژ لە هەموو ڕكاعەتێكدا دوای (بسم اللە) بە (الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ) [الفاتحه‌: 2]، دەست پێدەكات، كە بریتییە لەو ئایەتی كە خوای گەورە قورئانی پیرۆزی بەو سورەتە دەستپێكردووە، دوای بسم الله الرحمن الرحیم.

خوای گەورە هاوكێشەیەكی شاكاری سەبارەت بە سوپاسكردن پێ بەخشیووین، هەروەكو دەفەرمووێت:(فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ) [البقره‌:152] واتە: ئەی باوەڕداران ئەگەر یادی من بكەن، منیش یادی ئێوە دەكەم، سوپاسگوزای من بن‌و سوپاس ناپەزێرو سپڵەیی بەرامبەرم مەكەن.

یادكردنی خوای گەورەو سوپاسكردنی لە گرنگترین هۆكارەكانی سەركەوتنی دونیاو دواڕۆژە، ئیسلام خێروخۆشی بۆ ئێمە دەوێت لە دنیاو دواڕۆژدا، لەو نێوەندەدا هەوڵی زانایان كورت هەڵدێنێ، كە پێیان وایە سوپاسكردن تەنها لە دنیادا دەبێتە هۆی بەختەوەریت… ئەمەش ئیسلامی پێ جیادەكرێتەوە، كە بەختەوەری دێنێتە دی، تا ئەو ساتەی بۆ دواجار ماڵئاوایی لە دنیا دەكەیت، لە بارودۆخی ناخۆشیدا دەبینین باوەڕدار سوپاس‌وستایشی خوای گەورە دەكات‌و ئارام دەگرێت، چونكە دەزانێت كە هەر نەخۆشی‌و ناخۆشییەك لە دنیادا دووچاری دەبێت، دەبێتە هۆكارێك بۆ لێخۆشبوون‌و زیادكردنی ڕەحمەت‌و بەزەیی خودای میهرەبان، بۆ ئەو مرۆڤە.

 

گەورەترین سورەت لە قورئانی پیرۆزدا بریتییە لە سورەتی فاتحە، ئەو سورەتەی بەبێ خوێندنی، نوێژ دروست نابێت، كە دوای (بسم اللە)، بە (الحمدللە رب العالمین) دەست پێ دەكات، لەبەرئەوە پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) هەمیشە سەرەتای وتارەكانی بە (الحمدللە) دەست پێ دەكرد، (الحمدلله) وشەیەكی گەورەیە، كەس هەست بە نهێنییەكانی ناكات، جگە لەو كەسەی ئەم وشەیە زۆر دووبارە دەكاتەوە.

زۆر ئایەت هەیە هانماندەدات لەسەر سوپاسكردن، خوای گەورە دەفەرمووێت: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ) [البقره‌: 172]. واتە: ئەی ئەوانەی باوەڕتان هێناوە، بخۆن لەو ڕۆزییە چاك‌و باشانەی كە پێمان بەخشیوون، بەردەوام سوپاسگوزاری خودا بكەن، ئەگەر ئێوە تەنها ئەو دەپەرستن.

نیعمەت‌و بەخششەكانی خوای گەورەمان یاد دەهێننەوە، بەڵام زۆربەی خەڵكی لە سوودەكانی سوپاسكردن بێ ئاگان، خوای گەورە دەفەرمووێت:(إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ) [البقره‌:243]. واتە: بەڕاستی خودا خاوەنی چاكەو بەخشش‌و فەزڵی زۆرە، بەسەر خەڵكییەوە، (چاوپۆشی لە كەمتەرخەمییان دەكات‌و مۆڵەتیان دەدات)، هەرچەندە زۆربەی خەڵكی سوپاسی خوی گەورە ناكەن‌و سپڵەن.

سوپاسكردن سیفەتێكی خوای گەورەیە:

خوای گەورە دەفەرمووێت:(مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآَمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا) [النسا‌ء: 147]. واتە: خوای گەورە چ پێویستییەكی بە سزادانی ئێوە هەیە؟ ئەگەر شوكرانەبژێرو سوپاسگوزاربن‌و ئیمان‌و باوەڕی دامەزراوتان هەبێت، خوای گەورەش هەمیشەو بەردەوام سوپاسگوزاری بەندە چاكەكانیەتی‌و زاناو ئاگادارە پێیان.

سوپاسی خوای گەورە لەبەر فەزڵ‌و ڕەحمەت‌و بەخششی دەكات‌و ڕۆزیمان دەدات، سوپاسكردنمان بۆ خوای گەورە لە ڕێگەی پەیوەستبوونمان بە ڕێنماییەكان‌و گوێڕایەڵی‌و فەرمانەكانی خوای گەورەوەیە، هەروەها وازهێنان لەو شتانەی خودای گەورە قەدەغەی كردووە، لەبەرئەوەیە خوای گەورە سوپاسی كردووە بە سیفەتێكی خۆی، وەكو دەفەرمووێت: (وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا). خوای گەورەش هەمیشەو بەردەوام سوپاسگوزاری بەندە چاكەكانیەتی‌و زاناو ئاگادارە پێیان.

هەروەها سوپاسی كردووە بە سیفەتێكی پێغەمبەران (سەلامی خودایان لێبێت)، خوای گه‌وره‌ سەبارەت به‌ پێغەمبەر(إبراهیم) (صلی الله علیە وسلم) ده‌فه‌رمووێت: إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ * شَاكِرًا لِأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ) [النحل:121]. واتە: بەڕاستی ئیبراهیم (سەلامی خوای لێبێت)، هەر خۆی ئوممەتێك بوو، (هەر خۆی پێشەوایەك بوو)، ملكەچ‌و فەرمانبەرداری خودا بوو، لە هەموو بیروباوەڕێكی چەوت بە دوور بوو، لە موشریك‌و هاوەڵگەڕانیش بوو… هەروەها زۆر سوپاسگوزاری خوا بوو لە بەرامبەر نازونیعمەتی بێ شوماری پەروەردگارییەوە، ئەویش هەلی بژاردو ڕێنموویی كرد بۆ ڕێبازی ڕاست‌و دروست.121

هەروەها خوای گەورە سەبارەت بە خۆی دەفەرمووێت: (لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ) [فاطر:30]. واتە: (بێگومان) خوای میهرەبانیش وەفا دەكات، بە بەخشینی پاداشت بۆیان‌و لە خەڵات‌و بەخششی زیاتریش بەهرەمەندیان دەكات، بەڕاستی ئەو خودایە لێخۆشبوو، سوپاسگوزارە.

هەتا ڕۆژی قیامەت باوەڕدار سوپاسی خوای گەورە دەكات، لە كاتێكدا لە بەهەشتیشدایە، سوپاسی خودای گەورەی لێخۆشبوو سوپاسگوزار دەكات، لەسەر ئەو نیعمەت‌و بەهرانەی لە بەهەشتدا پێی بەخشیووە، هەروەكو خودای گەورە دەفەرمووێت: (وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ) [فاطر: 34]. واتە: ئینجا هەمووان لە خۆشیدا دەڵێن: سوپاس‌و ستایش بۆ ئەو خودایەی كە هەرچی  غەم‌و پەژارەیە لە دڵ‌و دەروونی دەركردین، بەڕاستی پەروەردگارمان زۆر لێ خۆشبوو سوپاسگوزارە.

 

سوپاسگوزاری لە ناوە جوانەكانی خودای گەورەیە، ئەم ناوە ئاماژەیەكی گرنگ هەڵدەگرێت كە بریتییە لە: ئەی ئادەمیزاد، تۆ چاكتر نیت لە بەدیهێنەری بە تواناو بە دەسەڵات، ئەگەر خوای گەورە سوپاسگوزار بێت، ئیدی مرۆڤ تۆ چیت؟ پاكوبێگەردی بۆ خودا، هەر كات باوەڕدار باوەڕی زیاد دەكات، سوپاسكردنی بۆ خەڵكی زیاد دەبێت.

سوپاسكردن بەرامبەر سپڵه‌یی و به‌دنمه‌کی (الكفر):

ئایا لەو بڕوایەدان كە سوپاس نەكردن سەردەكێشێت بۆ بێباوەڕی، خوای گەورە دوو ڕێگەی بۆ مرۆڤ داناوە، (الشكر، الكفر)، هەروەكو دەفەرمووێت: (إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا) [الإنسان: 3]. واتە: بەڕاستی ئێمە ڕێنمووییمان كرد بۆ ڕێگەی ڕاست، بە ئازادی دەتوانێت ببێتە كەسایەتییەكی ئیماندارو سوپاسگوزار، یان بێباوەڕو خوانەناس.

بەم شێوەیە هەست دەكەین كە سوپاسكردن فەرزە لەسەر هەموو موسوڵمانێك، نەك تەنها بۆ بەدەستهێنانی ماڵ‌و سامان، یا سەركەوتن‌و ناوبانگ..

لەبەرئەوەیە خوای گەورە دەفەرمووێت:(وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ) [إبراهیم: 7]. واتە: لە یادتان بێت كە:پەروەردگارتان بڕیاری داوەو سوێندی خواردووە: خەڵكینە ئەگەر سوپاسگوزارو شوكرانە بژێر بن، ڕزق‌و ڕۆزیی‌و نازونیعممەتتان بەسەردا دەڕژێنم‌و زیادی دەكەم، بەڵام ئەگەر ناشوكرو سوپاس ناپەرێز بن، بەڕاستی ئەو كاتە تۆڵەو سزای من زۆر بە ئازار دەبێت.

لەگەڵ مندا بیربكەرەوە لە پلەو پایەی سوپاسكردن لە ئیسلامدا، ئەگەر سوپاسی خودا نەكەیت، ئەوا سزای خوداوەند سەخت‌و بەهێزە، بەڵام ئەگەر سوپاسی خوای گەورە بكەیت ئەوا خوای گەورە ڕۆزیت پێ دەبەخشێت‌و ماڵ‌و سەركەوتن‌و هێزت بۆ زیاد دەكات، (لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ)، واتە: خەڵكینە ئەگەر سوپاسگوزارو شوكرانە بژێر بن، ڕزق‌و ڕۆزیی‌و نازونیعممەتتان بەسەردا دەڕژێنم‌و زیادی دەكەم، ئایا ئەم بابەتە پسپۆڕان‌و شارەزایانی نا موسوڵمان جەختی لەسەر دەكەنەوە؟

تەنانەت ئێمە لێكۆڵینەوەی زانستی نوێ دەبینین جەخت دەكاتەوە لەسەر سوودەكانی سوپاسكردن‌و پێزانین، بەڵام باوەڕ چ پەیوەندییەكی بە سوپاسكردنەوە هەیە؟

زانایان دەڵێن: بڕوا بوون بە خوای گەورەو نوێژكردن، یارمەتی زۆرت دەدات لە سەر سوپاسكردنی خەڵكی، لە ئەنجامدا سوودەكانی بە دەست دەهێنێت، لەبەرئەوە زانایان ئامۆژگاری دەكەن بە زیاد كردنی باوەڕ بە خودای گەورە.

تەنانەت گیانداران سوپاسی خوای گەورە دەكەن!

لێرەدا حەزدەكەم یادی چیرۆكی ئەو پیاوە بكەینەوە كە لە بیاباندا سەگێكی بینی دەوەڕی‌و لە تینواندا گڵی دەخوارد، پیاوەكە ڕۆیشتە ناو بیرەكەوە پێڵاوەكانی داكەندو پڕی كرد لە ئاو، پێڵاوەكەی گرت بە دەمییەوەو بە دەستەكانی سەركەوتەوە بۆ سەرەوەی بیرەكەو پێڵاوە پڕ لە ئاوەكەی خستە بەردەمی سەگەكە، ئەم كردارەی دووبارە كردەوە تا سەگەكە بە تەواوی تێر ئاو بوو، پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم)فەرمووی:(فشكر الله له فغفر له) [البخاری ومسلم]. واته‌: (خوای گەورە سوپاسی ئەو كابرایەی كردو لێی خۆشبوو)!

ئاژەڵەكان‌و ڕووەكەكان سوپاسی خودا دەكەن، تەسبیحات‌و ستایشی دەكەن، تا ئەوەی دەبینین خوداوەند دەستەبەری كردوون‌و كردوونی بە هۆكاری ڕزق‌و ڕۆزی، كاتێك چاكە دەكەیت، لەگەڵ گیانداران دەبینیت لێت نزیك دەبنەوە بۆنت دەكەن‌و سەریان دائەوێنن، سوپاس‌و پێزانینی خۆیانت بۆ دەردەبڕن، لە ڕیوایەتی بوخاری‌و مسلم دا هاتووە، ئەگەر كەسێك بینی دڕكێك ئازاری ڕووەکه‌كان دەدات، ئەو دڕكەی هەڵكەند، ئەوا خوای گەورە سوپاسی دەكات‌و لێی خۆش دەبێت.

 

باڵندەكان سوپاسی خوای گەورە دەكەن، بەردەوام یادی پەروەردگار دەكەن، لەسەر نیعمەتەكانی، لە كاتێكدا خودای گەورە باڵندەكانی دروستكردووەو ڕۆزییان دەدات‌و كردونی بە هۆكاری گوزەران‌و ژیان، لەبەرئەوە دەبینین هاریكاری یەكتر دەكەن‌و قوربانی دەدەن لە پێناوی یەكتردا، هەروەكو زانایان سەلماندوویانە، زاناكان دەڵێن جیهانی گیانداران‌و زیندەوەران پڕە لە قوربانیدان‌و یارمەتیدان، كەواتە بۆچی ئێمەی مرۆڤی خاوەن ژیری سوپاسی خوای گەورە نەكەین؟!